Onderzoek en redactie

2013-2014

 

Bekijk de weerhouden gebouwen

De Poststraat is een lange straat die de Kruidtuinstraat, in Sint-Joost-ten-Node, verbindt met het Lehonplein, in Schaarbeek. Vanaf nr. 87 en 80 liggen de gebouwen op grondgebied Schaarbeek. De straat kruist talrijke verkeerswegen, waaronder de Paleizenstraat en de Rogierstraat.

De Poststraat werd aangelegd op het tracé van een oude weg die waarschijnlijk tot de Romeinse tijd terugging en Zavelweg heette, de latere Chemin de la Poste [Postweg]. De weg begon in Brussel en splitste zich westwaarts ter hoogte van de huidige De Lochtstraat, tot aan de Groenstraat, die op die plaats de Gallaitstraat werd. Vóór 1835 werd de Postweg gewijzigd in een straat die tot net voorbij de Rogierstraat liep. In 1858 lijkt de Poststraat al te zijn aangelegd tot voorbij de Marnestraat. Tussen de Paleizenstraat en de Grondwetstraat bleef er echter een nog niet rechtgetrokken straatgedeelte bestaan. Het doorkruiste het westelijke uiteinde van het eigendom van de familie Eenens (zie Haachtsesteenweg nr. 147), waarmee de gemeente sinds 1837 tot een overeenkomst probeerde te komen omtrent de terreinoverdracht die nodig was voor de aanleg van de straat. De rooilijn van het bewuste straatgedeelte werd uiteindelijk verordend bij K.B. van 29.05.1863. Bij K.B. van 23.10.1871 werd de Poststraat verlengd tot aan de Vandermeerschstraat, voordat ze enkele meters verloor door de aanleg van het Lehonplein het jaar daarop. De werken voor de aanleg van de straat werden in de jaren 1860 en 1870 uitgevoerd. Doordat die aanleg verscheidene decennia duurde, vertoont de Poststraat een variabele breedte – van acht meter vóór de Paleizenstraat tot tien meter erna, en zelfs elf voorbij de Vandeweyerstraat – terwijl sommige straatgedeelten een lichte bocht maken op de plaats waar ze op elkaar worden aangesloten.

Op grondgebied Schaarbeek werden vóór 1835 op de eerste twee straatgedeelten enkele gebouwen opgetrokken die volledig zijn verdwenen. In de jaren 1840 en 1850 werd de straat tot voorbij de Marnestraat bebouwd met verscheidene woningen in neoclassicistische stijl, zoals nr. 87 en 89 – die een homogene huizenrij vormen met nr. 91 tot 99 (zie deze nummers) – 105, 183 tot 187, evenals 214. In 1874 of 1875 werd nr. 87 de woning van de schilder Ernest Blanc-Garin, die er ook een achterliggend atelier liet bouwen, aangevuld met een tweede atelier in 1883, op een perceel achter nr. 89, tot nr. 3 Korte Hulpstraat. Vóór 1876 werd de straat bijna volledig bebouwd met huizen in neoclassicistische stijl, zoals nr. 265 of de huizenrij gevormd door nr. 231 tot 239, gebouwd vóór 1871 (zie nr. 233 en 235). Enkele braakliggende percelen werden bebouwd in de jaren 1880, zoals nr. 246 en 248, en in de jaren 1890, zoals het laatste straatgedeelte aan pare zijde, waarvan de percelen in 1896 openbaar werden verkocht: nr. 270 tot 274 werden gebouwd i.o.v. aannemer Camille Simoens, nr. 276 en 278 i.o.v. meetkundig schatter J. Matheussens. Vermelden we tot slot op nr. 115 een herenhuis uit 1908, thans verbouwd.

Daarnaast bevinden of bevonden zich verscheidene instellingen in de straat. Daaronder het Couvent des Soeurs du Pauvre Enfant Jésus, thans een school (zie nr. 91-93), alsook een schoolinstelling gebouwd vanaf 1882-1883 en heropgebouwd in 1906 voor de Patronage Sainte-Marie (zie nr. 156). Vermelden we eveneens drie instellingen waarvan de gebouwen werden gesloopt of grondig verbouwd. In het driehoekige huizenblok gevormd met het Koninginneplein stond de oude middelbare meisjesschool, die in 1865 werd gevestigd in de gebouwen van een bronsgieterij die van vóór 1830 dateerde en in 1909 werd vervangen door een rij gegoede huizen aan de Paleizenstraat. Op de hoek met deze straat aan onpare zijde stond, nog vóór 1836, het Hospice des Sourds et Muets, omgedoopt tot Pensionnat Saint-Louis et Institut des Sourds-Muets et Aveugles en dan het Institut Sainte-Marie, dat in 1908 verdween. Tot slot, op nr. 109-111, bevonden zich het klooster en de kerk van de Soeurs de Marie [Zusters van Maria], gebouwd vóór 1858 en overgenomen door de Dames de la Visitation vóór 1867, in 1930 helemaal verbouwd, het rechterdeel in 1962 vervangen door een kantoorgebouw.

Bronnen

Archieven
GAS/DS 87: 217-87; 109-111: 217-19-11; 115: 217-115; 270 tot 274: 217-270-272-274; 276, 278: 217-276-278.
GAS/OW 217.
GAS/OW Infrastructuur 24, 28.
GAS/Bulletin communal de Schaerbeek, 1861, pp. 101-102; 1862, pp. 16-19.
GAS/Bulletin communal de Schaerbeek, Rapport sur la situation et l'administration des affaires de la commune pendant l'exercice 1864-1865, pp. 343-344.
GAS/Bulletin communal de Schaerbeek, Rapport sur la situation et l'administration des affaires de la commune pendant l'exercice 1865-1866, p. 47.
GAS/Bulletin communal de Schaerbeek, Rapport sur la situation et l'administration des affaires de la commune pendant l'exercice 1866-1867, p. 266.
GAS/Bulletin communal de Schaerbeek, Rapport sur la situation et l'administration des affaires de la commune pendant l'exercice 1876-1877, p. 42.

Publicaties en studies
DE SAEGHER, E., BARTHOLEYNS, E., Histoire populaire de Schaerbeek, Henri Mommens drukker-uitgever, Schaarbeek, 1887, p. 84.
VAN BEMMEL, E., Histoire de Saint-Josse-ten-Noode et de Schaerbeek, uitgever E. Van Bemmel, Sint-Joost-ten-Node, 1869, p. 205.

Tijdschriften
MERTENS, A., ROZEZ, “Poste (rue de la)”, Annuaire du Commerce et de l'Industrie de Belgique, Province de Brabant, Bruxelles et sa banlieue, Brussel, Établissements généraux d'imprimerie, 1873, 1875, 1907, 1908.

Kaarten / plannen
DE DEVENTER, J., Plan de Schaerbeek et de Saint-Josse-ten-Noode, 1550-1565.
FERRARIS, J. J. F., Carte de Cabinet des Pays-Bas autrichiens et de la Principauté de Liège, 1777.
DE CRAAN, W. B., Plan géométrique de la Ville de Bruxelles, 1835.
VANDERMAELEN, Ph., Plan parcellaire de la commune de Schaerbeek avec les mutations jusqu'en 1836.
POPP, P. C., Atlas du Royaume de Belgique, plan parcellaire de la commune de Schaerbeek, ca. 1858.
BESME, V., Plan parcellaire des environs de Bruxelles, Saint-Josse-ten-Noode et Schaerbeek, 1867.
Plan de la commune de Schaerbeek 1876, Nationaal Geografisch Instituut.
Bruxelles et ses environs, Militair Cartografisch Instituut, 1881.
Bruxelles et ses environs, Militair Cartografisch Instituut, 1893.