Onderzoek en redactie

2013-2014

 

Bekijk de weerhouden gebouwen
De Vleugelsstraat verbindt de Haachtsesteenweg, op het kruispunt van de Joseph Brandstraat, de Jerusalemstraat en de Metsysstraat, met het Paviljoenplein. Op haar lange traject ontmoet ze de Goossensstraat en de Generaal Eenensstraat, de Maarschalk Fochlaan en de Vondelstraat.

De Vleugelsstraat was oorspronkelijk een verkeersweg die al voorkwam op het plan dat Jacob van Deventer omstreeks 1555-1565 tekende. Deze weg werd rechtgetrokken en tot twaalf meter verbreed in het kader van de aanleg van de wijk rond het toekomstige gemeentehuis door gemeentelijk ingenieur Bouchez, volgens een plan aangenomen tijdens de zitting van het college van 28.02.1881 en bekrachtigd bij K.B. van 20.04.1882. Krachtens dit plan werd het eerste deel van de Vleugelsstraat, ook de Korte Vleugelsstraat genaamd, een volwaardige straat, de Goossensstraat. Het lichtjes gebogen nieuwe begin van de Vleugelsstraat volgde toen de bedding van het begin van de rue des Meuniers [Molenaarsstraat], een weg die later werd opgeheven. De bestratingswerken van de nieuwe Vleugelsstraat werden in 1884 uitgevoerd. Bij K.B. van 06.11.1893 werd de hoek gevormd door het einde van de straat met de Fraikinstraat gewijzigd: tegenover het huidige Paviljoenplein kwam er een breed afgeschuind vlak.

Zicht op de Vleugelsstraat en de Quinauxstraat vanuit het Paviljoenplein (Verzameling Dexia Bank-KAB-BHG).

De Vleugelsstraat, die oorspronkelijk de naam Petite rue du Moulin [Korte Molenstraat] droeg, kreeg haar nieuwe naam in 1851 op vraag van de gemeente Sint-Joost-ten-Node, die elke verwarring met de op haar grondgebied gelegen Molenstraat wou vermijden. Beide namen zouden naar een oude windmolen verwijzen.

De straat werd hoofdzakelijk bebouwd tussen 1886 en 1902, met huizen die vaak in groep werden ontworpen, de meeste in neoclassicistische stijl, zoals nr. 62 tot 66 (1895-1896). Sommige huizen van latere datum zijn in eclectische stijl, zoals nr. 7, ontworpen in 1913 samen met nr. 3b en 5 i.o.v. de gebroeders Lenaerts, baksteenfabrikanten. Zoals deze laatste twee nummers, werden veel huizen in de straat gewijzigd in de loop der jaren. Vermelden we nr. 89, 91 (zie dit nummer), 93-95 en 97 (ca. 1887-1889) en 92 tot 96 (tussen 1885 en 1887), die twee bijzonder homogene huizenrijen vormen, alsook nr. 103 tot 111, ontworpen tussen 1886 en 1889, misschien door eenzelfde architect. Verscheidene woningen hebben een achterliggend atelier, zoals nr. 56 (1886), een weefatelier dat in 1906 werd uitgebreid en tot minstens in de jaren 1980 in bedrijvigheid bleef, genaamd Tapisseries d'Art Georges Chaudoir. Op nr. 113-115, klein gebouw in eclectische stijl gebruikt als stal-melkfabriek (1889) en verbonden met een huis in de Quinauxstraat dat in datzelfde jaar werd gebouwd. In het eerste straatdeel aan pare zijde bevinden zich de gebouwen van een oud industrieel geheel, oorspronkelijk een stoommaalderij uit ca. 1860, dat herhaaldelijk werd uitgebreid en gewijzigd (zie nr. 8, 10 Metsysstraat). Op nr. 71 (zie dit nummer) bevond zich het atelier van beeldhouwer Godefroid Devreese, dat in 1894 werd ontworpen door architect Victor Horta en grondig werd gewijzigd in brutalistische stijl in 1967 door architect Louis Van Hove. Op nr. 3, binnen het huizenblok, feestzaal uit 1910 die in 1914 het Théâtre de la Rose Blanche werd en in 1919 door architect Clément Verhas tot de gelijknamige bioscoop werd verbouwd; hij gaf het gebouw een uitgang aan de Goossensstraat. In 1933-1934 werd dit gebouw bioscoop Nova, met hoofdingang op nr. 381 van de Haachtsesteenweg. De bioscoop werd in 1974 gesloten, en thans bevindt er zich de dans- en muziekstudio Novanoïs.

Bronnen

Archieven
GAS/DS 7: 7-5-7; 56: 7-56; 62: 7-62; 64, 66: 7-64-66; 92: 7-92; 94: 7-94; 96: 7-96; 97: 7-97; 103: 7-103; 105: 7-105; 107: 7-107; 109, 111: 7-109-111; 113-115: 7-113-115.
GAS/OW 50.
GAS/OW Infrastructuur 41.
GAS/Bulletin communal de Schaerbeek, 1881, pp. 76-77; 1882, pp. 248-250.
GAS/Bulletin communal de Schaerbeek, Rapport sur la situation et l'administration des affaires de la commune pendant l'exercice 1883-1884, 1884, p. 23.
GAS/Bulletin communal de Schaerbeek, Rapport sur la situation et l'administration des affaires de la commune pendant l'exercice 1884-1885, 1885, p. 31.

Publicaties en studies
CULOT, M. (ed.), Schaerbeek. Inventaire visuel de l'architecture industrielle à Bruxelles, AAM, Brussel, 1980-1982, fiche 63.
DEKOSTER, J.-A., Les rues de Schaerbeek, Brussel, 1981, p. 11.
VANNIEUWENHUYZE, K., De wijkbioscopen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Typologische kenmerken van de Schaarbeekse interbellumbioscopen (Masterproef in de Monumenten en Landschapzorg), Artesis Hogeschool Antwerpen, 2011-2012, pp. 135-137, 151, 206-228, 348, 354.

Kaarten / plannen
DE DEVENTER, J., Plan de Schaerbeek et de Saint-Josse-ten-Noode, 1550-1565.