Typologie(ën)

burgerwoning

Ontwerper(s)

A. DE CRAENEarchitect1904

Stijlen

Eclectisme

Inventaris(sen)

  • Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
  • Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
  • Het monumentale erfgoed van België. Schaarbeek (Apeb - 2010-2015)

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

  • Artistiek
  • Esthetisch
  • Historisch
  • Landschappelijk
  • Stedenbouwkundig

Onderzoek en redactie

2012-2013

id

Urban : 22279
lees meer

Beschrijving

Zes verschillende burgerhuizen in eclectische stijl, ontworpen in 1904 voor verschillende eigenaars. Enkel de plannen van nr. 45 en 51 werden gesigneerd door architect A. De Craene, maar op basis van grote overeenkomsten met de plannen van vier andere huizen kunnen we ze ook aan dezelfde architect toeschrijven.

Ze vormen samen met nr. 41 een bijzonder coherente huizenrij in dezelfde stijl.

Met uitzondering van nr. 45, bekleding met breuksteenMetselwerk bestaande uit brokken onregelmatige natuursteen. van roze of groene zandsteen, gecombineerd met hardsteen en soms met witsteen op de benedenverdieping, en met lichtgekleurde of rode baksteen of witsteen op de verdiepingen. Bewaarde kroonlijstenStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement)., het meeste schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ...  vervangen. GebuikteMet een buik staand; welvend oppervlak dat een ongelijkmatige boogwerking vertoont. gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust., deels vervangen op nr. 49, vervangen op nr. 55.

Op nr. 43, opstand met symmetrische compositieTypische gevelopstand bestaande uit drie gelijke traveeën; in Brussel komt dit geveltype vaak voor met drie bouwlagen volgens verkleinende ordonnantie; de centrale travee wordt in vele gevallen rijker uitgewerkt en benadrukt door haar licht te laten uitspringen en/of door één of meerdere balkons; het grondplan bestaat over het algemeen uit een aaneenschakeling van kamers.. Gevel in breuksteenMetselwerk bestaande uit brokken onregelmatige natuursteen. met hardstenen elementen. ArchivoltenGeprofileerde of versierde omlijsting van een boog., consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief. en traliewerk van de deur met invloeden van de art nouveauInternationale beweging (1893 - ca. 1914) als reactie op de ‘neo’-stijlen, maar met sterk lokale verschillen. In België kent de stijl twee stromingen, namelijk de florale art nouveau met Victor Horta als boegbeeld en anderzijds de geometrische art nouveau beïnvloed door Paul Hankar of de Wiener Secession.. Grote dakkapelUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. van latere datum. Bewaard schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... .

Op nr. 45, gevel die werd gelauwerd tijdens de gevelwedstrijd die de gemeente in 1905-1906 uitschreef. Opstand met asymmetrische compositieTypische gevelopstand bestaande uit twee ongelijke traveeën; in Brussel komt dit geveltype vaak voor met drie bouwlagen volgens verkleinende ordonnantie; de hoofdtravee is meestal breder, rijker uitgewerkt en wordt verder benadrukt door licht vooruit te springen en/of door één of meer balkons; de kelders zijn meestal hoog, wat zich vertaalt in een hoge onderbouw; het grondplan bestaat over het algemeen uit een aaneenschakeling van kamers.. OnderbouwHoge sokkel, reikend tot ongeveer het midden van de toegang; meestal in hardsteen. met schijnvoegenImitatievoeg in metsel - of pleisterwerk, aangebracht om regelmatige verdeling te bewerkstelligen of bijvoorbeeld natuurstenen parement (simili) te suggereren. en diamantkoppenPiramidaal ornament (3 of 4 zijden), onder andere gebruikt in banden en friezen.. Gevel in lichtgekleurde baksteen met hardstenen elementen. Jaartal “1904” op een stenen spiegel in toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht.. VenstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met stijlen met neggen en onder een boogConstructie waarvan de beschrijvende lijnen delen van cirkels of gebogen lijnen zijn en waarin alle drukkrachten optreden. met archivoltGeprofileerde of versierde omlijsting van een boog.. Deur onder entablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles. en oculusKlein rond, ovaal of polygonaal venster. met vleugelstukken en gebroken frontonFronton waarvan het middendeel is doorbroken.. Talrijke ankers. HoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. gescandeerd door halve bollen. Deur met getraliede ramen.

Op nr. 47, opstand met asymmetrische compositieTypische gevelopstand bestaande uit twee ongelijke traveeën; in Brussel komt dit geveltype vaak voor met drie bouwlagen volgens verkleinende ordonnantie; de hoofdtravee is meestal breder, rijker uitgewerkt en wordt verder benadrukt door licht vooruit te springen en/of door één of meer balkons; de kelders zijn meestal hoog, wat zich vertaalt in een hoge onderbouw; het grondplan bestaat over het algemeen uit een aaneenschakeling van kamers.. Muuropeningen onder I-balkIJzeren latei met I-profiel., op de verdiepingen met consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief., onder entablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles.. Deur met getraliede ramen.

Op nr. 49, opstand met asymmetrische compositieTypische gevelopstand bestaande uit twee ongelijke traveeën; in Brussel komt dit geveltype vaak voor met drie bouwlagen volgens verkleinende ordonnantie; de hoofdtravee is meestal breder, rijker uitgewerkt en wordt verder benadrukt door licht vooruit te springen en/of door één of meer balkons; de kelders zijn meestal hoog, wat zich vertaalt in een hoge onderbouw; het grondplan bestaat over het algemeen uit een aaneenschakeling van kamers. en hoofdtraveeBredere en rijker uitgewerkte travee, meestal van een huis met asymmetrische compositie; vaak in risaliet en onder bekronende topgevel. onder puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is.. De meeste venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. onder I-balkIJzeren latei met I-profiel., op de verdieping onder timpaanMonumentaal driehoekig of segmentvormig boogveld, meestal besloten in een fronton; vaak rijkelijk versierd. versierd met thans bijna volledig vervaagde sgraffiti. ImpostvensterVenster boven een deur en ervan gescheiden door een stenen dorpel, een entablement of een muurvlak.. TopgevelHoogste deel van een gevel, vaak driehoekig en/of getrapt. met topstukken en voorzien van een rondbogig vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. met Frans balkonBorstwering tussen de dagkanten van een naar binnen openslaand venster dat tot de vloer doorloopt.. DakkapelUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. onder tentdak en makelaar1. Versiering op de nok van een dak in de vorm van een decoratieve metalen, terracotta of houten stang; - 2. Middenstijl van een dakspant.. Deur met getraliede ramen.

Op nr. 51, opstand met asymmetrische compositieTypische gevelopstand bestaande uit twee ongelijke traveeën; in Brussel komt dit geveltype vaak voor met drie bouwlagen volgens verkleinende ordonnantie; de hoofdtravee is meestal breder, rijker uitgewerkt en wordt verder benadrukt door licht vooruit te springen en/of door één of meer balkons; de kelders zijn meestal hoog, wat zich vertaalt in een hoge onderbouw; het grondplan bestaat over het algemeen uit een aaneenschakeling van kamers. en hoofdtraveeBredere en rijker uitgewerkte travee, meestal van een huis met asymmetrische compositie; vaak in risaliet en onder bekronende topgevel. onder topgevelHoogste deel van een gevel, vaak driehoekig en/of getrapt.. De meeste muuropeningen onder I-balkIJzeren latei met I-profiel., op de verdieping onder ontlastingsboogBoog boven een venster- of deuropening die druk van het muurwerk op de stijlen afwentelt en zo het linteel ontlast. met archivoltGeprofileerde of versierde omlijsting van een boog.. TrapgevelGevel met een driehoekige bekroning die trapsgewijs versmalt., vleugelstukken en toppilasterOverhoekse pilaster ter bekroning van gevel.. DiamantkoppenPiramidaal ornament (3 of 4 zijden), onder andere gebruikt in banden en friezen.. Deur met getraliede ramen; raamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. deels bewaard.

Op nr. 53, commerciële benedenverdieping voorzien van een centrale etalage geflankeerd door deuren met kussenblokken1. Dekplaat dat ligt tussen de drager (kapiteel) en het gedragene (balk of boog); 2. Kwartronde kraagsteen van een venster- of deurboog. en onder doorlopende  I-balkIJzeren latei met I-profiel.. Symmetrische verdiepingen in witsteen. VenstersLicht- en/of luchtopening in een muur. onder onregelmatig uitgesnedenVerdiept aanbrengen, beitelen,… lateien. Borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. versierd met een gehouwen art-nouveaumotief. Deuren vervangen, behalve het impostvensterVenster boven een deur en ervan gescheiden door een stenen dorpel, een entablement of een muurvlak. van de rechterdeur, met roedeverdeling en traliewerk met bloemenmotief. KroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). versierd met volutes.

Op nr. 55, opstand met asymmetrische compositieTypische gevelopstand bestaande uit twee ongelijke traveeën; in Brussel komt dit geveltype vaak voor met drie bouwlagen volgens verkleinende ordonnantie; de hoofdtravee is meestal breder, rijker uitgewerkt en wordt verder benadrukt door licht vooruit te springen en/of door één of meer balkons; de kelders zijn meestal hoog, wat zich vertaalt in een hoge onderbouw; het grondplan bestaat over het algemeen uit een aaneenschakeling van kamers.. VenstersLicht- en/of luchtopening in een muur. onder I-balkIJzeren latei met I-profiel. op de verdiepingen, op de tweede verdieping onder een timpaanMonumentaal driehoekig of segmentvormig boogveld, meestal besloten in een fronton; vaak rijkelijk versierd. die vroeger versierd was, in hoofdtraveeBredere en rijker uitgewerkte travee, meestal van een huis met asymmetrische compositie; vaak in risaliet en onder bekronende topgevel. vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. met moneelStenen vensterstijl.. Deur vervangen.

Bronnen

Archieven
GAS/DS 43: 196-43; 45: 196-45; 47: 196-47; 49: 196-49; 51: 196-51; 53: 196-53; 55: 196-55.
GAS/Bulletin communal de Schaerbeek, 1906, p. 625.

Publicaties en studies
GEMEENTE SCHAARBEEK, Concours de façades, manuscript bewaard in het lokaal fonds van het Huis der Kunsten van Schaarbeek.