Geheel van twintig arbeiderswoningen
Strijdersgang 1, 3, 13-15, 17, 19, 21-23, 25-27, 29-31, 8, 12, 14-16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 32, 34
Typologie(ën)
arbeiderswoning
Ontwerper(s)
Inventaris(sen)
- Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
- Inventaris van de Industriële Architectuur (AAM - 1980-1982)
- Inventaris van het Industrieel Erfgoed (La Fonderie - 1993-1994)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Erfgoedinventaris van de sociale woningbouw (La Fonderie - 2005)
- Het monumentale erfgoed van België. Koekelberg (DPC-DCE - 2020-2023)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek
- Esthetisch
- Historisch
- Landschappelijk
- Sociaal
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
2020-2022
id
Urban : 35411
Beschrijving
Geheel
van arbeidershuizen, gebouwd in de jaren 1840, in 1867 en in 1870, daarna
meermaals gewijzigd in de jaren 1900 en 1920. Renovatie in de jaren 1980 en
1990.
Historiek
Vanderborght blijkt de eigenaar te zijn die aan de basis lag van de bouw van de Strijdersgang. Een eerste smal gedeelte kwam er in de jaren 1840. Vervolgens werden meerdere huizen gebouwd in 1867 en in 1870, toen het gemeentebestuur een aantal voorwaarden oplegde: verharding, voetpaden, wc en acht meter afstand tussen de huizenrijen. In 1877, voorafgaand aan rioleringswerken, liet de gemeente een plaatsbeschrijving van de Strijdersgang opstellen, waaruit bleek dat de woningen bouwvallig en onveilig waren. Verbouwingen en heropbouw vonden plaats in de jaren 1900 en 1920. In de loop van de jaren 1960 en 1970, toen de laatste nog bestaande "gangen" bestemd werden voor de sloop, kocht de gemeente geleidelijk de huizen in de Strijdersgang om daar hetzelfde te doen. Maar in de loop van de jaren 1980 besloot een van de privé-eigenaars (door erfenis), die oog had voor de erfgoedwaarde van deze plek, het geheel van de gemeente af te kopen en met de restauratie ervan te beginnen.
Beschrijving
De meeste huizen hebben twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) en twee bouwlagen. Bakstenen gevelopstand met enkele hardstenen elementen. Rechthoekige deuren, venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met gedrukte boog (één dichtgemetseld op de verdieping). SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... vervangen.
De onpare huizenrij werd in 1991 ingrijpend verbouwd naar een ontwerp van architect Jean-Marc Sterno van het bureau Atelier d’Architecture de Sart waarbij 10 arbeidershuizen werden verbouwd tot 5 ééngezinswoningen. De blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. topgevelHoogste deel van een gevel, vaak driehoekig en/of getrapt. op nr. 13 werd opengewerkt en werd links gekopieerd ter versterking van het industrieel karakter, ertussen werd een postmodernistisch balkvormig volume geplaatst ter uitbreiding van de woningen. De achtergevel werd, net zoals de oorspronkelijke voorgevels, uniform behandeld en per traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) geritmeerd met puntgevels, allen geven ze uit op een gemeenschappelijk tuin.
De bestrating bestaat nog steeds uit klinkers en leiden achteraan naar een blinde muur waar vandaag een bakstenen folie verwijst naar een collectieve waterpomp.
Historiek
Vanderborght blijkt de eigenaar te zijn die aan de basis lag van de bouw van de Strijdersgang. Een eerste smal gedeelte kwam er in de jaren 1840. Vervolgens werden meerdere huizen gebouwd in 1867 en in 1870, toen het gemeentebestuur een aantal voorwaarden oplegde: verharding, voetpaden, wc en acht meter afstand tussen de huizenrijen. In 1877, voorafgaand aan rioleringswerken, liet de gemeente een plaatsbeschrijving van de Strijdersgang opstellen, waaruit bleek dat de woningen bouwvallig en onveilig waren. Verbouwingen en heropbouw vonden plaats in de jaren 1900 en 1920. In de loop van de jaren 1960 en 1970, toen de laatste nog bestaande "gangen" bestemd werden voor de sloop, kocht de gemeente geleidelijk de huizen in de Strijdersgang om daar hetzelfde te doen. Maar in de loop van de jaren 1980 besloot een van de privé-eigenaars (door erfenis), die oog had voor de erfgoedwaarde van deze plek, het geheel van de gemeente af te kopen en met de restauratie ervan te beginnen.
Beschrijving
De meeste huizen hebben twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) en twee bouwlagen. Bakstenen gevelopstand met enkele hardstenen elementen. Rechthoekige deuren, venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met gedrukte boog (één dichtgemetseld op de verdieping). SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... vervangen.
De onpare huizenrij werd in 1991 ingrijpend verbouwd naar een ontwerp van architect Jean-Marc Sterno van het bureau Atelier d’Architecture de Sart waarbij 10 arbeidershuizen werden verbouwd tot 5 ééngezinswoningen. De blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. topgevelHoogste deel van een gevel, vaak driehoekig en/of getrapt. op nr. 13 werd opengewerkt en werd links gekopieerd ter versterking van het industrieel karakter, ertussen werd een postmodernistisch balkvormig volume geplaatst ter uitbreiding van de woningen. De achtergevel werd, net zoals de oorspronkelijke voorgevels, uniform behandeld en per traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) geritmeerd met puntgevels, allen geven ze uit op een gemeenschappelijk tuin.
De bestrating bestaat nog steeds uit klinkers en leiden achteraan naar een blinde muur waar vandaag een bakstenen folie verwijst naar een collectieve waterpomp.
Bronnen
Archieven
GAK/DS 6 (1885), 504-17 (1907), 6665-30 (1990), 1655-31 (1925), 1237-44 (1922), 6928-15 (1929), 2716-41 (1934), 6643-28 (1990), 6720-20 (1991), 6728-28 (1991), 6928-15 (1996), 2625-50 (1933), 6477-58 (1987), 6642-27 (1990).
Publicaties en studies
CULOT, M. (o.l.v.), Koekelberg. Inventaire visuel de l'architecture industrielle à Bruxelles, AMA, Brussel, 1980, fiche 32.
STEPMAN, C., VERNIERS, L., Koekelberg dans le cadre de la région nord-ouest de Bruxelles, De Boeck, Brussel, 1966.
SUTTER, D., Koekelberg. Au fil du temps… Au cœur des rues…, Drukker, Parijs, 2012.
TONDEUR, F., Koekelberg, CFC-Éditions, Brussel, 2000.
