Typologie(ën)

villa
school

Ontwerper(s)

Stijlen

Neoclassicisme

Inventaris(sen)

  • Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
  • Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
  • Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
  • Het monumentale erfgoed van België. Etterbeek (DMS-DML - 1994-1997)

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

  • Artistiek
  • Esthetisch
  • Historisch
  • Landschappelijk
  • Stedenbouwkundig

Onderzoek en redactie

1993-1995

id

Urban : 14871
lees meer

Beschrijving

Voormalig domein van de heer Eugène Anspach, gouverneur van de Nationale Bank en broer van Jules-Victor Anspach, burgemeester van Brussel.

Vanaf 1867, kreeg Eugène Anspach, samen met zijn vrouw Adèle Deswert, via aankopen van of ruilen met particulieren en met de 'Hospices et Secours de la Ville de Bruxelles' talrijke percelen in zijn bezit. Samen vormden deze een domein van ongeveer achttien ha, uitgestrekt over de gemeenten Etterbeek en Sint-Pieters-Woluwe, ongeveer tussen de huidige Baron de Castrostraat, Sint-Michielslaan, Pater E. Devroyestraat, E. Godauxlaan en de Vrijwilligerslaan, de voormalige Bareeldreef, waar zich de hoofdingang van het domein bevond, ter hoogte van nr. 278. Te midden van weiden en bossen, waarvan sommige nog oude namen droegen als Grooten Ketelenberg of Sisterdael, liet de eigenaar een landhuis bouwen dat 'Pavillon de Linthout' heette, en ook stallingen, bijgebouwen en een pachthoeve omvatte.

Na zijn dood, in december 1890, kocht zijn weduwe nog enkele gronden om in 1900 het hele eigendom aan haar drie zonen te schenken. Op 3 december 1908 verenigden verschillende erfgenamen zich in een vennootschap, de 'Société Anonyme de Travaux et de Crédits', die zich bezighield met een gedeeltelijke verkoop van de gronden, teneinde een heel nieuwe wijk te kunnen aanleggen die de huidige Boileaulaan, N. Plissartlaan, E. Mesenslaan, E. Lacomblélaan en E. Godauxlaan beslaat evenals de Ch. Debuckstraat en J. Vandersmissenstraat. Het hoofdgebouw, omgeven door een veel kleiner geworden park, bleef evenwel in handen van de familie Anspach zonder echt bewoond te zijn.

Tijdens W.O. II werd het huis opgevorderd door de Luftwaffe. In 1948 werden gebouw en overblijvende gronden aan de Staat verkocht.

Hierop werd er onmiddellijk een Nederlandstalige school, het Rijksatheneum, gevestigd. Aangezien de lokalen te klein waren, werd in 1952 een nieuw gebouw opgetrokken, langs de N. Plissartlaan, n.o.v. arch. Jean GILSON. Dezelfde arch. tekende ook de plannen voor de gebouwen richting Boileaulaan in 1959. In 1960, 1971, 1973 en 1990 volgden uitbreidingswerken en de constructie van bijkomende gebouwen. In 1972 werd eveneens een sportzaal toegevoegd n.o.v. arch. F. DAEMS.

Edmond Mesenslaan 2, Koninklijk Atheneum Etterbeek, voormalige stallen (foto 1993).

Neoclassicistisch geïnspireerde villa van omstreeks 1870.

Vier bepleisterdeMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. gevels van telkens twee bouwlagen + souterrainHoge kelder of half verzonken verdieping. en in totaal zestien traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), op arduinen plint waarin talrijke rechthoekige souterrainvensters. Rechthoekige muuropeningen.

Oostelijke hoofdgevel. Een bordes1. Verhoogd platform vóór de ingang van een gebouw, bereikbaar via een aantal treden; - 2. Vloertje, boven aan of midden in een trap. leidt naar een vleugeldeur met bovenlichtBovenste gedeelte van een raam- of deurkozijn, gescheiden door een dwarsregel; soms voorzien van glas-in-lood en/of roeden. die, samen met twee zijlichten deel uitmaakt van een trapezoïdale gestapelde voorsprong waarin ook het dak is verwerkt. Boven ingang deurvenster met balkon op consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief., plint in het verlengde van de kordonlijst die over het hele huis loopt. IJzeren leuning. Aan weerszijden van voorsprong, twee identieke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met op elke bouwlaag één vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. op doorlopende  lekdrempel op eerste verdieping. Drie oculiKlein rond, ovaal of polygonaal venster. in mansardedakGebroken kap of Frans dak met met steile ondervlakken en licht hellende bovenvlakken..

Noordelijke gevel met drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) waaronder middenrisaliet ; muuropeningen van verschillende breedte. DakkapelUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. met vleugelstukken en frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening..

In zuidelijke gevel, centrale dienstingang waarboven grote muuropening die trappenhuisGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht. verlicht. Aan weerszijden hiervan traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met drie kleine muuropeningen ter hoogte van tussenverdiepingLage verdieping tussen twee bouwlagen; vaak boven commerciële benedenverdieping gelegen.. DakkapelUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap.. ArchitraafHoofdbalk; het onderste, dragende deel van een klassiek hoofdgestel, meestal geleed door banden.. FriesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). met talrijke steigergatenGat aan de bovenzijde van een gevel waarin de horizontale dwarsbalken van een steiger werden bevestigd; vaak afgedekt door smeedijzeren (sier)deksel.. Houten kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). op modillonsRechthoekig kraagstuk, ter versiering van een kroonlijst.. Muuropeningen in geriemde arduinen omlijsting ; arduinen hoekkettingen ; moderne kozijnenSamenstel van stijlen en regels, geplaatst in een venster- of deuropening, waarin de ramen en/of deuren zijn gevat..

Het gehele interieur evenals enkele muuropeningen werden verbouwd.

 

Aan de J. Vandersmissenstraat, voormalige stallen, volledig heringericht tot klaslokalen. Twee puntgevelsGevel waarvan de top driehoekig is. aan de tuinzijde bleven bewaard.

Bronnen

Archieven

GAEtt./OW 2210 (1952), 2800 (1956), inschr.reg. 948 (1959), - (1971), - (1972), - (1979).
GAEtt./ Doss. "Propriété Anspach. Terrains vendus" (1960-1989, J. Vandersmissenstraat).
Archieven van de ARGO (Autonome Raad voor het Gemeenschapsonderwijs).
Archieven van de familie Anspach.

Tijdschriften
Moniteur Belge. Recueil des actes et documents relatifs aux sociétés commerciales, 1909.