Voormalige Pianofabriek Louis Desmet et appartementscomplex

U-vormig en symmetrisch opgevat geheel van modernistische appartementsgebouwen door aannemers Ed. François & fils en n.o.v. arch. Léon Govaerts & Alexis Van Vaerenbergh, 1935-1946.

Achterliggende binnenkoer met gebouwen van vml. pianofabriek ‘Manufacture Louis Desmet' n.o.v. arch. William Defontaine, 1905.



In oorsprong breed en heel diep rechthoekig perceel achteraan afgesloten door pianofabriek (A) uit 1905. Links daarvan sluit er een langwerpig perceel op aan dat uitgeeft op de Maliestraat. In 1908 wordt deze straatzijde afgesloten door een omheiningmuur. Een jaar later wordt de muur weer afgebroken en vervangen door een diepe winkel met atelier (B). In 1911 wordt de winkel achteraan uitgebreid met een brede vleugel loodrecht op het bestaande winkel/atelier en uitgevend op de Waterloosesteenweg (C). In 1912 wordt ook het perceel langs de Waterloosesteenweg afgesloten door een omheiningmuur met lateraal toegangshek en wordt er een grote loods geplaatst op toen ontstane binnenkoer. Een jaar later wordt op de binnenkoer, langs de oprit, een conciërgegebouw gebouwd. In 1926 bouwt men er een tweede winkel (D) tegenaan. Fabriek blijft in bedrijf tot de jaren 1930.
Vanaf 1935 plannen de erfgenamen van Louis Desmet de heraanleg van de fabrieksite. Uit verscheidene plannen n.o.v. arch. L. Govaerts & A. Van Vaerenbergh blijkt de idee voor de uitbouw van een groot residentieel geheel. De winkel annex magazijn in de Maliestraat zou behouden blijven, maar de fabrieksgebouwen langs de Waterloosesteenweg zouden hiervoor volledig gesloopt dienen te worden. Op de vrijgekomen grond zou dan een groots U-vormig appartementencomplex verrijzen rond een diepe binnenkoer met plantsoen. Het complex zou bestaan uit twee symmetrische zijvleugels van telkens vier eenheden en een verbindende hoofdvleugel. Ter voorbereiding worden alvast de grote loodsen op de binnenkoer gesloopt, terwijl de arm van het atelier grenzend aan de Waterloosesteenweg, wordt ingekort. In 1935 wordt de eerste eenheid van de rechtervleugel (E) gebouwd. Één jaar later wordt ook zijn symmetrische tegenpool gebouwd (F). In de daaropvolgende jaren vallen de werken stil. Pas na WO II, wordt via de nieuw opgerichte NV, ‘s.a. Immobilière du Mail', de werken hervat. Men ziet uiteindelijk af van het groots opgezette plan en verbindt de zijvleugels met een middenvleugel (G) in 1946. Een jaar later worden op de achterliggende binnenkoer enkele garages toegevoegd.



Voormalige ‘Manufacture de piano Louis Desmet' (A) i.o.v. Louis Desmet en n.o.v. arch. William Fontaine, 1905. In bedrijf tot jaren 1930 en vervolgens gebruikt als confectieatelier, radiofabriek of in gebruik als loods. Nu voornamelijk bureau's en lofts.
Vijf bouwlagen en negen traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder plat dak. Bakstenen gevel met hardstenen elementen op hardstenen plint en onder plat dak. TraveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) geleed door monumentale pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel.. Op benedenverdieping (aangepaste) muuropeningen onder I-balkenIJzeren latei met I-profiel. en getoogde venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op verdiepingen. Elke verdieping wordt benadrukt door smeedijzeren muurankers in de vorm van initialen van fabriekeigenaar, ‘LD'. Grotendeels oorspronkelijk houten schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ...  met roeden.
Interieur met gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. zuilen.



Maliestraat 90-92. Pianowinkel met conciërgerie (B) en diepe inrit naar achterliggend atelier i.o.v. Louis Desmet en n.o.v. arch. William Fontaine, 1910.
Twee bouwlagen onder plat dak met attiekmuur, drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) langs straat en zijgevel met in oorsprong veertien traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), maar inrit ter hoogte van laatste vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) later dichtgebouwd. TraveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) geleed door pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel.. Meestal dichtgemetselde keldervensters onder I-balkIJzeren latei met I-profiel.. Hogere venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op verdieping. SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ...  grotendeels vervangen door PVC.
Straatgevel en eerste twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) van zijgevel rijker uitgevoerd in lichtgekleurde baksteen met witstenen elementen. Muuropeningen onder witstenen latei op kussenblokken1. Dekplaat dat ligt tussen de drager (kapiteel) en het gedragene (balk of boog); 2. Kwartronde kraagsteen van een venster- of deurboog.; op verdieping lateien met cirkelmotieven. Op benedenverdieping getraliede venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. en deels opengewerkte vleugeldeur. Voorgevel met doorlopend  balkon met smeedijzeren borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. op grote consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief.. Attiekbalustrade met postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering.. Oorspronkelijk smeedijzeren hekken die inrit afsloot thans verdwenen.
Overige traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) van zijgevel in baksteen verlevendigd met witte bakstenen banden. Getoogde muuropeningen met hardstenen sleutels en aanzetstenenGeprofileerd of versierd blok (natuur)steen waarop een boog of een strek steunt.; op benedenverdieping recent getralied. Smeedijzeren (sier)ankers op pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel..



Atelier (C), loodrecht aansluitend op winkel in Maliestraat, i.o.v. Louis Desmet en n.o.v. arch. J. Dosveld, 1911.
Twee bouwlagen en tien traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) (in oorsprong dertien) onder plat dak. Bakstenen gevel met banden in witte baksteen. Geleed door pilasterPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel.. Rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op benedenverdieping en getoogde venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met hardstenen sleutels en aanzetstenenGeprofileerd of versierd blok (natuur)steen waarop een boog of een strek steunt. op verdieping. Toegang via inrit in Maliestraat. SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ...  grotendeels vervangen.


Voormalige winkel (D) op binnenkoer van gewezen pianofabriek i.o.v. Louis Desmet en n.o.v. arch. Victor Dirickx, 1926. Sloot in oorsprong aan bij gesloopt conciërgerie en sluit nu aan bij appartementsgebouw (G).

Rechthoekig gebouw van één bouwlaag en met driezijdige hoekoplossing. Bakstenen gevels op hardstenen plint. Voormalige hoofdgevel langs inrit naar gewezen fabriek uitgevoerd in Beaux-ArtsstijlArchitectuurstroming (ca. 1905-1930) met reminiscenties aan de grote Franse architectuurstijlen uit de 18e eeuw. Rijk en zorgvuldig gedecoreerde gevels in natuursteen en/of simili of in combinatie met baksteen. Borstweringen en poorten in fraai uitgewerkt smeedwerk. met witstenen elementen (pilasters, sleutels en banden). Meeste muuropeningen in deze zijde nu gedicht. Vroegere achtergevel vormt nu witgeschilderde voorgevel met eenvoudige rechthoekige muuropeningen. Interieur thans verbouwd tot woning.




Waterloosesteenweg nr. 496-496c (F) en 496k-496m-496n (E). Twee identieke modernistische zijvleugels van het appartementencomplex volgens spiegelbeeldschema door aannemers Ed. François & fils en n.o.v. arch. Léon Govaerts & Alexis Van Vaerenbergh, resp. 1936 en 1935.
Betonnen structuur met afgeronde hoekoplossing van zes bouwlagen, hoogste als terugspringende attiekverdiepingVerdieping (soms halve verdieping), gelegen net boven de kroonlijst of als terugspringende hoogste verdieping van een gebouw. . Donker geschilderde benedenverdieping onder betonnen luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak. met telkens twee winkels langs straatzijde en in uiterste hoek van zijgevel inspringende toegang naar appartementen naast getralied vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. met afgeronde hoek. Op verdiepingen omlijste vensterregistersDoorlopende horizontale aaneenschakeling van vensters.; in straatgevel doorlopend  tot afgeronde hoek en verdeeld door drie muurdammen; in zijgevel in twee verdeeld en op derde en vierde verdieping links als loggiaOverdekte, halfopen ruimte; schaduwrijke inham in de gevel van een gebouw.. AttiekverdiepingVerdieping (soms halve verdieping), gelegen net boven de kroonlijst of als terugspringende hoogste verdieping van een gebouw.  met terras met betonnen borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. en buisreling.
Meestal oorspronkelijk houten schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... , hier en daar vervangen door PVC. Opengewerkte smeedijzeren deuren.
Interieur. Commerciële benedenverdieping. Op verdiepingen telkens twee appartementen, soms met aangevuld met studio. TrappenhuisGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht. verlicht door lichtkoepel.




Waterloosesteenweg nr. 496d-496f. Modernistische middenvleugel (G) van het appartementencomplex i.o.v. ‘s.a. Immobilière du Mail' en n.o.v. arch. Léon Govaerts & Alexis Van Vaerenbergh, 1946.

Betonnen structuur van zes bouwlagen. In oorsprong symmetrisch ontwerp met afgeronde zijtraveeën en centraal brede omlijste vensterregistersDoorlopende horizontale aaneenschakeling van vensters. doorbroken door vier muurdammen, linker zijtravee echter nooit uitgevoerd. Donker geschilderde benedenverdieping met v.l.n.r. winkel, toegang tot appartementen en doorgang naar achterliggende binnenkoer. Meestal oorspronkelijk houten schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... , soms vervangen door PVC.