Herenuis Albert Ciamberlani

Bijzonder herenhuis in art nouveauInternationale beweging (1893 - ca. 1914) als reactie op de ‘neo’-stijlen, maar met sterk lokale verschillen. In België kent de stijl twee stromingen, namelijk de florale art nouveau met Victor Horta als boegbeeld en anderzijds de geometrische art nouveau beïnvloed door Paul Hankar of de Wiener Secession. gesigneerd en gedateerd ‘P.[aul] Hankar arch^e 1897', i.o.v. de weduwe Ciamberlani die het huis schonk aan haar zoon, de symbolistische schilder Albert Ciamberlani (1864-1956).

Paul Hankar tekende eveneens de plannen voor een herenhuis voor zijn broer, José Ciamberlani, in de Paul Émile Jansonstraat nr. 23-25 (1900), gebouwd in het verlengde van dit perceel. Beide eigendommen waren gescheiden door stallingen (zie Paul Émile Jansonstraat nr. 23-25) (LOYER, F., 1986, p. 206).
De monumentale sgraffiti op de gevel werden ontworpen door Albert Ciamberlani en uitgevoerd door Adolphe Crespin.

In 1927 werd het huis in opdracht van Albert Devez, jurist en liberaal politicus, grondig verbouwd door arch. Adrien Blomme die de benedenverdieping aan straatzijde, de achtergevel en het interieur wijzigde en het gebouw vergrootte.


Gevel
Monumentale gevel van twaalf meter, het dubbele van een doorsneewoning. Drie hoge bouwlagen. Bekleed met Silezische baksteen met banden in witsteen van Euville. Op verdiepingen indrukwekkend sgraffitoSgraffito (Italiaans, van sgraffiare: krabben), decoratieve muurtechniek waarbij men een donkere pleisterlaag (doorgaans zwart, roetbruin of grijs) met een lichtgekleurde pleisterlaag bedekt; door de bovenste, nog niet verharde, laag weg te nemen volgens een vooraf bepaald grafisch ontwerp ontstaat een verdiepte tekening; de lichtgekleurde pleisterlaag kan bovendien gekleurd worden ‘al fresco’ (op de verse pleister) of ‘al secco’ (op de droge pleister). met oriëntaalse inslag. Verdiepingen geflankeerd door monumentale pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. die kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). dragen.
De asymmetrische gevel getuigt van een bijzonder vrije verdeling van de muuropeningen: vier venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op bel-etage, twee in tweede bouwlaag en zeven gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. in derde bouwlaag.
In de sokkel rechts twee getoogde venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. en links garage van 1927 n.o.v. Adrien Blomme, ter vervanging van deur. Meer klassieke bel-etage met vier rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. (LOYER, F., 1986, pp. 208).
In tweede - volwaardige - bouwlaag twee grote hoefijzervormige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. geïnspireerd door de Chinese architectuur (LOYER, F., 1986, p. 206-207). De roedeverdeling is soepel aangepast aan de vorm van de venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. en versterkt hun dynamiek. Monumentaal, elegant doorlopend  balkon op vijf stenen consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief. met soepele lijnen. Prachtige smeedijzeren borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. met repetitieve japanniserende motieven, draagt bij aan verlevendiging van geveldecoratie. ZwikkenHoekstuk tussen een boog en de omlijsting waarin de boog gevat is. van vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. in tweede bouwlaag versierd met sgraffitoSgraffito (Italiaans, van sgraffiare: krabben), decoratieve muurtechniek waarbij men een donkere pleisterlaag (doorgaans zwart, roetbruin of grijs) met een lichtgekleurde pleisterlaag bedekt; door de bovenste, nog niet verharde, laag weg te nemen volgens een vooraf bepaald grafisch ontwerp ontstaat een verdiepte tekening; de lichtgekleurde pleisterlaag kan bovendien gekleurd worden ‘al fresco’ (op de verse pleister) of ‘al secco’ (op de droge pleister). met voorstelling van het leven in de oudheid.
In hoogste bouwlaag registerVensterstrook in een topgevel. van zeven rechthoekige vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. van elkaar gescheiden door per twee gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. zuiltjes; in hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. brede friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). met sgraffitoSgraffito (Italiaans, van sgraffiare: krabben), decoratieve muurtechniek waarbij men een donkere pleisterlaag (doorgaans zwart, roetbruin of grijs) met een lichtgekleurde pleisterlaag bedekt; door de bovenste, nog niet verharde, laag weg te nemen volgens een vooraf bepaald grafisch ontwerp ontstaat een verdiepte tekening; de lichtgekleurde pleisterlaag kan bovendien gekleurd worden ‘al fresco’ (op de verse pleister) of ‘al secco’ (op de droge pleister). bestaande uit een reeks medaillonsRonde of ovale cartouche. gewijd aan de werken van Hercules; medaillonsRonde of ovale cartouche. hernemen cirkelvormen uit het smeedijzeren balkon. Verdiepingen geflankeerd door pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. met lisenenDecoratieve, uitspringende, verticale geleding, vaak met andere liseen verbonden door boog(fries). onder de kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement)..
De gevel werd in 2006 gerestaureerd.


Grondplan
De indeling van benedenverdieping is verwant aan die van het huis René Janssens en bestaat uit twee delen gescheiden door een gang. Het rechtergedeelte lijkt op het traditionele grondplan van Brusselse herenhuizen met enfilade van salon, eetkamer en veranda, maar is hier op grotere schaal uitgevoerd. Na de voordeur volgt een glasdeurDeur waarvan het grootste deel uit glas bestaat. met roedeverdeling onder een bovenlichtBovenste gedeelte van een raam- of deurkozijn, gescheiden door een dwarsregel; soms voorzien van glas-in-lood en/of roeden. met hoefijzerboogvormige motieven en met polychroom glas-in-lood dat in goede staat is. Links aan de straatkant bevindt zich een klein afgezonderd salon dat uitgeeft op het monumentale trappenhuisGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht., waarachter een vertrek ligt dat uitgeeft op de tuin.
Op de eerste verdieping bevindt zich een groot salon over de hele breedte van de gevel dat wordt verlicht met de twee cirkelvormige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.; daarachter ligt de eetkamer. Op de derde verdieping zijn er voor aan drie, en achteraan twee kamers.

In 1927 voegde Blomme een ‘archiefruimte' toe tussen de benedenverdieping en de eerste verdieping met zicht op de tuin en bereikbaar via de trap. Hij vergrootte tevens de drie bouwlagen aan tuinzijde en voegde op de eerste verdieping een terras toe. Hij wijzigde ook de binnencirculatie door de diensttrap en verschillende muren te verplaatsen.


Aankleding van interieur
Het interieur werd ontworpen door Paul Hankar. Hij tekende een monumentale trap in art nouveauInternationale beweging (1893 - ca. 1914) als reactie op de ‘neo’-stijlen, maar met sterk lokale verschillen. In België kent de stijl twee stromingen, namelijk de florale art nouveau met Victor Horta als boegbeeld en anderzijds de geometrische art nouveau beïnvloed door Paul Hankar of de Wiener Secession., uitgevoerd in mahoniehout en rode Noorse den, het elegante eiken meubilair van de eetkamer en de slaapkamer, meerdere marmeren schouwen en de houten plafonds en lambriseringenWandbetimmering, meestal bestaande uit paneelwerk, aangebracht tegen een binnenmuur (vaak het onderste gedeelte ervan); later ook in marmer, stucwerk, …. In de eetkamer is een fraai friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). in behangselpapier met als thema de fauna en flora bewaard. Talrijke elementen van het houtwerk in art nouveauInternationale beweging (1893 - ca. 1914) als reactie op de ‘neo’-stijlen, maar met sterk lokale verschillen. In België kent de stijl twee stromingen, namelijk de florale art nouveau met Victor Horta als boegbeeld en anderzijds de geometrische art nouveau beïnvloed door Paul Hankar of de Wiener Secession. zijn helaas verdwenen bij de verbouwingswerken van Blomme in 1927.
Bij deze verbouwingen werd de trap vervangen door een massiever exemplaar in neo-Vlaamse barok, terwijl het volume van het trappenhuisGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht. bewaard bleef. Op de benedenverdieping werd de schouw van de open haard verlaagd tot aan de hoogte van de lambriseringenWandbetimmering, meestal bestaande uit paneelwerk, aangebracht tegen een binnenmuur (vaak het onderste gedeelte ervan); later ook in marmer, stucwerk, … en haar vorm werd vereenvoudigd (Architecture et décoration, janvier 1903, pl. 14). Op de benedenverdieping zijn de houten lambriseringenWandbetimmering, meestal bestaande uit paneelwerk, aangebracht tegen een binnenmuur (vaak het onderste gedeelte ervan); later ook in marmer, stucwerk, … ontworpen door P. Hankar bewaard, op de eerste verdieping zijn ze verdwenen. De sierlijsten in art nouveauInternationale beweging (1893 - ca. 1914) als reactie op de ‘neo’-stijlen, maar met sterk lokale verschillen. In België kent de stijl twee stromingen, namelijk de florale art nouveau met Victor Horta als boegbeeld en anderzijds de geometrische art nouveau beïnvloed door Paul Hankar of de Wiener Secession. op de plafonds werden vervangen door andere in art decoTendens tot de geometrisering van vormen en architecturale ornamenten die zich uitdrukt in het materiaal- en kleurgebruik.. De oorspronkelijke elegante sloten lijken gedemonteerd te zijn om later terug gebruikt te worden. De door Paul Hankar ontworpen meubelen worden thans bewaard in het Designmuseum van Gent.

Beschermd op 12.01.1983.