Onderzoek en redactie

2009-2011

 

Van de Brouwerijstraat naar de Zwanenstraat.

De Damstraat – Damstraet – was oorspronkelijk een steeg in het verlengde van de huidige Graystraat. Haar tracé werd hertekend en verbreed in het kader van het Plan de la transformation du quartier du Cygne tussen de Graystraat, het Eugène Flageyplein (destijds Heilig-Kruisplein), de Boondaalsesteenweg en de Kroonstraat, ontworpen door Victor Besme en goedgekeurd bij K.B. van 25.05.1894.

Haar naam verwijst naar haar ligging op de oever van de Grote Vijver die zich destijds ter hoogte van het Flageyplein bevond, tot deze in 1860 gedeeltelijk werd gedempt. Haar naam verwijst anderzijds ook naar de Maalbeek, een rivier die in 1873 werd overwelfd en langs de Graystraat loopt. Destijds werden inderdaad dammen opgeworpen om de overstromingen van de vijver en de Maalbeek tegen te gaan.

Op de hoek van de Damstraat en de Brouwerijstraat was vroeger de voormalige brouwerij L'Italie gevestigd. Zij wordt al vanaf 1616 vermeld en werd in 1696 gekocht door de familie Van Overstraeten; van 1773 tot 1859 werd ze geleid door de familie Van Zeebroeck en vervolgens gehuurd door de familie Lannoy. Deze laatsten vestigde zich in 1873 ter hoogte van de huidige Biarritzsquare (zie deze square). De gebouwen in de Damstraat werden ook nog gebruikt door de brouwers Windelincx en Coveliers. In 1890 werd de brouwerij onteigend en later gesloopt voor de aanleg van de Zwanenwijk.

Damstraat, vóór de inrichting van de Zwanenwijk, ca. 1890 (Prentbriefkaartverzameling Dexia Bank).

De oudste bouwaanvragen betreffende de straat dateren uit 1859 toen de familie Van Zeebroeck een aantal huizen in de buurt van de brouwerij liet bouwen. Alle huizen die voor de inrichting van de Zwanenwijk werden gebouwd, werden onteigend en gesloopt. De straat werd vervolgens tussen 1897 en 1906 bebouwd met bescheiden huizen met handelsruimte op de benedenverdieping, alle met een gelijkaardig volume: bakstenen gevels, drie bouwlagen en op de verdiepingen twee traveeën. Al deze huizen werden grondig verbouwd. Aan pare kant werden meerdere huizen tussen de nr. 8 en 24 gesloopt en vervangen door barakken die als opslagruimte moesten dienen voor de groentehandelaars van het Heilig-Kruisplein. Deze werden in 1977 eveneens gesloopt (HAINAUT, M., BOVY, Ph., Le quartier du Cygne (1), p. 11).

Op nr. 26-28-30A bevindt zich een opbrengsthuis met handelsruimte op de benedenverdieping van 1906 in eclectische stijl. De gevel in gele en rode baksteen bestaat uit vier bouwlagen en vier traveeën. Voor de toegangstravee bevindt zich een erker waarvan de borstweringen versierd zijn met keramische tegels met bloemmotief.

Bronnen

Archieven
GAE/OW Historique des rues (1925).
GAE/OW 46.
GAE/OW Q9 Quartier du Cygne.
GAE/DS 26-28-30A: 100-28-30.

Publicaties en studies
GONTHIER, A., Histoire d'Ixelles, Le Folklore Brabançon, Impr. De Smedt, Brussel, 1960, pp. 45-90, 134-135, 160-161, 216.
GUILLAUME, A., MEGANCK, M., et al., Atlas du sous-sol archéologique de la Région de Bruxelles:15 Ixelles, Brussel, 2005, pp.57-58.
HAINAUT, M., BOVY, Ph., Le quartier du Cygne (1), Gemeente Elsene, Brussel, 2000 (À la découverte de l'histoire d'Ixelles, 6).
HAINAUT, M., BOVY, Ph., Le quartier du Cygne (2), Gemeente Elsene, Brussel, 2000 (À la découverte de l'histoire d'Ixelles, 6).
Ixelles, Ensembles urbanistiques et architecturaux remarquables, ERU, Brussel, 1990, pp. 93-98.
LE ROY, P., Monographie de la commune d'Ixelles, Imprimerie Générale, Brussel, 1885, pp.295-305.