Typologie(ën)

winkelgalerij

Ontwerper(s)

E. LE GRAIVE1871-1872

H. STASSEYNS1871-1872

Stijlen

Eclectisme
Neoclassicisme

Inventaris(sen)

  • Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
  • Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

  • Artistiek
  • Esthetisch
  • Historisch
  • Stedenbouwkundig

Onderzoek en redactie

2016

id

Urban : 33250
lees meer

Beschrijving

Winkelgalerij tussen Nieuwstraat, Martelaarsplein en Zilverstraat, in de volksmond lange tijd ook zogenaamd «Galerie Hirsch» naar het warenhuis van die naam dat de toegang in de Nieuwstraat flankeerde. Opgetrokken naar ontwerp van architecten E. Le Graive en H. Stasseyns en architect-aannemer J. Brusselaars-Gorren van 1871-1872, op het eigendom van de promotoren graaf de Grunne en de familie Robijns; als openbare weg gedecreteerd bij K.B. van 9/10/1871. Eerste winkelgalerij geopend na aanleg van de centrale lanen, voorafgaand aan de Noorddoorgang (1881-1882, architect H. Rieck) die in het verlengde van de westelijke arm van de Handelsgalerij de Nieuwstraat verbindt met het De Brouckèreplein.

In oorsprong plusminus kruisvormig tracé, gearticuleerd door twee octogonale rotondes ; westelijke arm vanaf de Nieuwstraat; noordzuidelijke arm vanaf het Martelaarsplein, bestemd om doorgetrokken te worden tot de Wolvengracht; oostelijke arm vanaf de Zilverstraat. Het sluitstuk van de noordzuidelijke arm, vanaf de kruising met de oostelijke arm, werd slechts ten dele gerealiseerd ca. 1879. Het grootste deel van de oostelijke arm, oorspronkelijk met
pseudovitrines en boekenrekken van een boekenverkoper werd aangepast naar ontwerp van architect A. Luycks van 1891, bij de incorporatie van het aan de toegang palende pand Zilverstraat nr. 26.

Oorspronkelijk bepleisterdeMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. en beschilderde galerijwanden in eclectische stijl met neoclassicistische inslag, met drieledige opstand gemarkeerd door entablementen. Aaneenschakeling van winkelpuien met zij-ingang aan weerszijden van privé-ingangen, volgens spiegelbeeldschema, op begane grond; entresol met schijnvoegen; hoofdverdieping met afwisselend rechthoekige, rondboog- vensters en -nissen, laatst genoemde onder meer boven de privé-ingangen. Rijk decor door beeldhouwer A. Van den Kerckhove uit 1887, met name reliëfs op de entresol, kariatiden op de penanten en vrouwenfiguren in de nissen van de hoofdverdieping, allegorieën van ‘Handel en Kunst’, aangevuld met guirlandes rond de venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.. Gebogen glaskap met dakruiter en tweeledige koepelsBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis. boven de rotondes. Erboven nog een vierde bouwlaag.
Eerste wijziging naar ontwerp van architect F. De Vestel van 1909 : wederopbouw van de gevel aan de Nieuwstraat en aanpassing van de westelijke arm door het warenhuis «Hirsch et Cie». Incorporatie van de zuidelijke arm richting Wolvengracht in het aanpalende warenhuis «Sarma» in 1936-1937. Gedeeltelijke sloop en grondige verbouwing van de overige galerij-armen naar ontwerp van architect Léon Stynen in 1963, bij de bouw van het warenhuis «C & A» : afbraak van de westelijke arm, vervangen door een naar het zuiden verschoven verbindingsgang vanaf de Nieuwstraat; slechts gedeeltelijk behoud van de onderste twee geledingen van de noord- en de oostelijke arm.
Heden L-vormig tracé tussen het Martelaarsplein en de Zilverstraat, met sterk vereenvoudigde en deels gedichte opstand. Resterende houten winkelpuien met gecanneleerde pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel., privédeuren met paneelversiering en oculusKlein rond, ovaal of polygonaal venster. met strikken in geriemde omlijsting met orenUitstekend deel van sommige bouwelementen of -constructies, meestal louter decoratief. en doorhangende guirlande, het geheel belijnd door een entablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles. met trigliefen en tand- en kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. Oorspronkelijke toegangen gewijzigd ; vroegere toegangsportiek aan het Martelaarsplein - rondbogig en met beglaasd ijzeren hek - wederopgebouwd en aangepast aan de ordonnantie van het plein.


Bronnen

Archieven
SAB/OW6681 en 21796 (1871-1872), 9510 (1891).

Publicaties en studies
C.F.C., Livre blanc n° 3, Bruxelles 1985-1986, p. 234-252.