Typologie(ën)

opbrengsthuis

Ontwerper(s)

Pierre HERBOSCHarchitect, schilder1690

Marc DE VOSbeeldhouwer1690

Edouard François MARCHANTbeeldhouwer1852

Pierre Victor JAMAERarchitect1890-1892

Jean Joseph HERAINbeeldhouwer1890-1892

Joseph POLLARDbeeldhouwer1890-1892

G. VAN DEN KERCKHOVEbeeldhouwer1691

Statut juridique

Beschermd sinds 19 april 1977, 07 november 2002

Stijlen

Barok

Inventaris(sen)

  • Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
  • Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
  • Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

  • Archeologisch
  • Artistiek
  • Esthetisch
  • Volkskundig
  • Historisch
  • Landschappelijk
  • Stedenbouwkundig

Onderzoek en redactie

2016

id

Urban : 31122
lees meer

Beschrijving

Voorheen de Wolf, later de Wolvin. Eveneens gebouwd op het vroegere domein van de familie Serhuygs en reeds vermeld in de 14e eeuw; akte van 1340). Op een gravure van 1594 afgebeeld met houten puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is.. Begin 17e eeuw eigendom van de boogschutters die het pand in 1641 voorzagen van een stenen voorgevel, verwoest tijdens brand van 1690. Wederopbouw in 1690-1691 volgens ontwerp van architect-schilder Pieter Herbosch, met gevelbekroning zoals huidige. Voorgevel op top na behouden na het bombardement. Herstel in 1696, doch blijkbaar met wijziging van de bekroning, vlg. tekening van F.J. De Rons van 1737 en foto’s van vóór 1890 : aflijnende attiekMuur of bouwlaag boven de kroonlijst die meestal het dak aan het gezicht onttrekt. onderbroken voor smalle centrale sokkel met feniks en chronogram met jaartal 1696, verwijzend naar de drievoudige wederopbouw van het gildehuis. Het oorspronkelijke beeldhouwwerk wordt toegeschreven aan Marcus Devos (1645-1717). Feniks en beeldhouwwerk in 1793 door de sansculotten verwijderd. In 1847 wijziging van de ordonnantie op de benedenverdieping: centrale deur door vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. vervangen. Feniks in 1852 vernieuwd door E. Marchand. In 1890-1892 algemene restauratie van de voorgevel onder leiding van stadsarchitect Pierre Victor Jamaer, met onder meer verwerking van Euville en Savonnière, herplaatsen van ijzeren traliewerk op benedenverdieping, vernieuwen van raamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. en balusterleuning, medaillons en allegorische beelden door Jean Herain, frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. en huidige gevelbekroning respectievelijk door Joseph Pollard en G. Van den Kerckhove.

Diephuis, dubbelhuisopstand, van vier bouwlagen en drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder gewolfd zadeldak. Witstenen gevel met gerestaureerd zandstenen parementGevel- of muurbekleding.; pilastersokkels, vensterkruisen en dito dorpelsHorizontaal bouwonderdeel van een venster of deur (onderdorpel, tussendorpel, bovendorpel). van hardsteen. Symmetrisch opgebouwde barokgevel met duidelijk afgelijnde bouwlaag door brede balustrade en entablementenHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles. met kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. Dubbele, geringdeVoorzien van een fijne, horizontale band. pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. op benedenverdieping en aansluitende voluutconsoles - waartussen cartouchesOmlijsting van een uitspringend vlak in de vorm van ingesneden en omkrullend papier of leer; vaak met opschrift of intern versierd. in centrale travee - onder puilijst met balkonplaat. Vernieuwde, heden centrale rondboogdeur onder gebeeldhouwd reliëf met Romulus en Remus gezoogd door wolvin.

Grote Markt 5, De Wolf of de Wolvin, supra-porta van de inkom (foto 2022).

Smeedijzerwerk in zijdeuren, met initialen van Sint-Antonius en Sint-Sebastiaan, patroonheiligen van de boogschutters. Gecanneleerde Dorische pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. op tweede bouwlaag. VensterleuningenLage, versierde leuning boven een onderdorpel, meestal in metaal. en balkon als doorlopende  balustradeHekwerk van spijlen of balusters., met lier- en pijlkokermotief op postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering.. EntablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles. met trigliefen op drup en metopen met vergulde motieven verwijzend naar de boogschuttersgilde; getande kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. Ionische pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. op derde bouwlaag verfraaid met allegorische beelden : v.l.n.r. de Waarheid, de Leugen, de Vrede en de Tweedracht (J. Herain); overeenkomstige verklarende opschriften op sokkels “HIC VERUM / HINC FALSUM / PAX SIT / DISCORDIA LONGE”, op entablement “FIRMAMENTUM IMPERII / INSIDIAE STATUS / SALUS GENERIS HUMANI / EVERSIO REIPUBLICAE”. Op bovenste verdieping medaillonsRonde of ovale cartouche. van keizers Trajanus, Tiberius, Augustus en Caesar (J. Herain) en overeenkomstige symbolische, vergulde ornamentenNiet-zelfstandig sierelement om een voorwerp of gebouw op te luisteren. tussen de gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. afgeschuinde tweelichtenTweedelige lichtopening, door deelzuiltje gesplitst.. Aflijnend frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. met gekloste kroonlijst: in timpaanMonumentaal driehoekig of segmentvormig boogveld, meestal besloten in een fronton; vaak rijkelijk versierd. reliëf met de achtervolging van de slang Python door Apollo (J. Pollard). Halsvormige bekroning (G. Van den Kerckhove) tussen postamenten, met bronzen uit de as herrijzende feniks, festoenenAan strikken of linten opgehangen slinger van gehouwen of gesneden vruchten en loofwerk, vaak met neerhangende uiteinden., siervazen en chronogram “CoMbUsta InsIgnIor ResUrreXI EXpensis SebastIanae gULDae”, refererend naar de wederopbouw in 1691 door voornoemde gilde van Sint-Sebastiaan.
Deels zichtbare gecementeerdeMet portlandcement bestrijken. achterpuntgevel met aangepaste muuropeningen.
Fragmentarisch bewaarde oorspronkelijke kelderoverwelving : bakstenen kruisgewelf met afgeschuinde zandstenen gordelboog opgevangen door heden deels ingemetselde, zandstenen zuil met verdwenen kapiteelKopstuk van een zuil, pijler of pilaster; algemeen om de gedragen last op een smaller draagvlak over te brengen. (?).

Bronnen

Archieven
SAB/OW 8585 (1847, 1852, 1890-1892); NPP, D 3.

Publicaties en studies
CORDEIRO, P., HEYMANS, V., LAMBERT, C, et al., étude historique et architecturale des maisons de la Grand-Place, Cel Historisch Erfgoed van de Stad Brussel, Brussel, 1999.
De PANGE, I., La Grand-Place de Bruxelles, aparté, Brussel, 2011.
DES MAREZ G., 1979, fig. 21.
HENNAUT, E., De Grote Markt. Werelderfgoed, Brussel, 2018 (Brussel, stad van kunst en geschiedenis: 56).
HEYMANS, V., (o.l.v.), Les Maisons de la Grand-Place de Bruxelles, CFC-éditions, Brussel, 2011.

Tijdschriften
L'Emulation, 1892, 17, kol. 175-176, 183-185.
CORDEIRO, P., MARTOU, M.-N., MOUTURY, S., La gestion de la Grand-Place de Bruxelles et ses abords in Thema & Collecta, 1, 2011, pp. 51-59.
De Restauratie van een uitzonderlijk decor. De gevels van de Grote Markt in Erfgoed Brussel, 2018 (Extra nummer).

Websites
BALat KIK-IRPA