Typologie(ën)
opbrengsthuis
Ontwerper(s)
Willem DE BRUYN – architect – 1698
INCONNU - ONBEKEND – 1861
Marc DE VOS – beeldhouwer – 1698
Peter VAN DIEVOET – beeldhouwer – 1698
Jean-Joseph et Jacques JACQUET – beeldhouwer – 1854
Adolphe SAMYN – architect – 1901
Statut juridique
Stijlen
Neoclassicisme
Classicerende barok
Inventaris(sen)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Archeologisch
- Artistiek
- Esthetisch
- Volkskundig
- Historisch
- Landschappelijk
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
2016
id
Urban : 31127
Beschrijving
In
de 13e eeuw de Hille, later In den gulden Boom, heden Brouwershuis.
In de 15e eeuw eigendom van de leerlooiers, naderhand van de tapijtwevers. Op een
gravure van 1594 afgebeeld met stenen puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is. en pinakelbekroning. Begin 17e
eeuw in bezit van de brouwers die het huis in 1638 lieten verbouwen.
Wederopbouw op vooruitgeschoven rooilijn in 1698 n.o.v. bouwmeester Willem De
Bruyn (1649-1719); beeldhouwwerken door Marcus De Vos (1645-1717) en Peter Van
Dievoet (1661-1729). Op tekening van F.J. De Rons (1729) met tussenverdieping
en centrale rondboogdeur op benedenverdieping, borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. met balustrades
aan weerszij op bovenste verdieping. In 1854 restauratie van het centrale
bas-reliëf door en plaatsing van een nieuw ruiterbeeld n.o.v. Jacques Jacquet.
Algemene restauratiewerken in 1901 onder leiding van architect A. Samyn, onder
meer met Euvillesteen, Gobertange en hardsteen.
Diephuis met dubbelhuisopstand, drie bouwlagen en drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Imposante, evenwichtig opgebouwde gevel in classicerende barok met toepassing van de kolossale ordeZuilen of pilasters die over de volle hoogte of over meer dan één verdieping opgaan, onafhankelijk van de door vensters en bouwlagen gegeven maten.: Dorische driekwart- en halfzuilenZuil die met het muurwerk verbonden is, maar slechts over de halve dikte uitspringt. op benedenverdieping, gelijkaardige Korinthische zuilen op verdiepingen. Centrale traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) benadrukt door risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden., via het frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. uitlopend in sokkel. OnderbouwHoge sokkel, reikend tot ongeveer het midden van de toegang; meestal in hardsteen. duidelijk afgelijnd van verdiepingen door middel van breed entablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles. met kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement)., tandlijst en trigliefen met drop. Benedenverdieping met gecanneleerde zuilen met benedenschacht in rustica, belijnde gevelwand, rechthoekige deur met steektrap en hoge rondboogvensters boven getoogde keldergaten. Zuilen op verdiepingen op hoge postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering.; benedenschachten verfraaid door slingers van hopranken en korenaren. Rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met hardstenen kruisen. Borstweringen verlevendigd door bas-reliëfs met taferelen herinnerend aan het brouwersambacht : het reliëf links en rechts bevonden zich oorspronkelijk op de benedenverdieping. Opschrift “MAISON DES BRASSEURS” op hoofdgestel. Plastisch uitgewerkte gevelbekroning. Gebogen frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. met omlopende tandlijst; boogveldEen vlak omsloten door de binnenbegrenzing van een boog en de horizontale lijn die de aanzetten verbindt; meestal boven muuropeningen en soms versierd (beeldhouwwerk, blinde traceringen, cementtegels, …). met gebeeldhouwde leeuwen en centraal opschrift met huldebetoon van de Brusselse bevolking aan Karel van Lotharingen (ter vervanging van het oorspronkelijke ter ere van Maximiliaan van Beieren). Ingebogen attiekMuur of bouwlaag boven de kroonlijst die meestal het dak aan het gezicht onttrekt. met volutenSpiraalvormig ornament; meestal gebruikt als aanzetstuk van topgevels, bij deur- en vensteromlijstingen of als steunbeer.; flankerende postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering. met “ANNO / 1698” en gebeeldhouwde dolfijnen. Hoge centrale sokkel met acanthusbladversiering onder festoenAan strikken of linten opgehangen slinger van gehouwen of gesneden vruchten en loofwerk, vaak met neerhangende uiteinden.. Bronzen ruiterbeeld (1901) van Karel van Lotharingen gegoten door P. Van Aerschodt naar model van Jules Lagae ter vervanging van het vroegere n.o.v. N. Van Mons van 1752, in 1854 opnieuw vervangen n.o.v. Jacques Jacquet. Het oorspronkelijke stenen ruiterbeeld door Marcus De Vos stelde keurvorst Maximiliaan van Beieren voor.
De vroegere binnenplaats en stallingen, haaks op de achtergevel werden naderhand geïncorporeerd in de uitbreiding Brouwersstraat nr. 12 (zie aldaar) en naar verluidt ca. 1919 overdekt met tongewelf en gordelbogen. Voorts interieur aangepast (1919, 1952), doch behouden oorspronkelijk dakgebint. Kelder ingericht als brouwerijmuseum (architect J. Hendrickx, 1952).
Brouwersstraat nr. 12. Uitbreiding van het Brouwershuis. Complex op rechthoekige plattegrond, in neoclassicistische stijl, 1861.
Bepleisterde voorgevel gemarkeerd door twee symmetrische, hoger opgetrokken hoekrisalieten van drie en een halve bouwlaag en twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder pseudo-mansardedak, voorzien van dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap.. Middenpartij van drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met licht achteruitwijkend gevelvlak, twee en een halve bouwlaag onder plat dak. Gevel over anderhalve bouwlaag horizontaal geleed door kordons: deels belijnde begane grond geritmeerd door rondboogarcade op imposten, voormalige centrale inrijpoort en uiterst rechter vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. respectievelijk gewijzigd tot vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. en deur, verdiepte borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. en arduinen plint met keldergaten; tussenverdieping met verdiepte getoogde venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., spiegelversiering en centrale voluutconsoles onder het kordonUitspringende, horizontale geleding over de hele breedte van een gevel, om verdiepingen te markeren of als verlenging van de (lek)dorpels. met tandlijst. Voorts middenpartij met pseudo-Venetiaans venster onder geprofileerde druiplijst, blindZonder opening; blind venster, schijnopening. middenlicht. Hoekrisalieten met gevelhoge spaarnissen op de verdiepingen: rechthoekige en getoogde venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., spiegeldecor; hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. met casementen onder tand- en kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement)., met klossen, op gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. uitgelengde consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief. met drup.
Aansluitend: U-vormig ingeplante vleugels met sobere wit bepleisterdeMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. gevels van vier en een halve bouwlaag met rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. onder plat dak.
Diephuis met dubbelhuisopstand, drie bouwlagen en drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Imposante, evenwichtig opgebouwde gevel in classicerende barok met toepassing van de kolossale ordeZuilen of pilasters die over de volle hoogte of over meer dan één verdieping opgaan, onafhankelijk van de door vensters en bouwlagen gegeven maten.: Dorische driekwart- en halfzuilenZuil die met het muurwerk verbonden is, maar slechts over de halve dikte uitspringt. op benedenverdieping, gelijkaardige Korinthische zuilen op verdiepingen. Centrale traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) benadrukt door risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden., via het frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. uitlopend in sokkel. OnderbouwHoge sokkel, reikend tot ongeveer het midden van de toegang; meestal in hardsteen. duidelijk afgelijnd van verdiepingen door middel van breed entablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles. met kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement)., tandlijst en trigliefen met drop. Benedenverdieping met gecanneleerde zuilen met benedenschacht in rustica, belijnde gevelwand, rechthoekige deur met steektrap en hoge rondboogvensters boven getoogde keldergaten. Zuilen op verdiepingen op hoge postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering.; benedenschachten verfraaid door slingers van hopranken en korenaren. Rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met hardstenen kruisen. Borstweringen verlevendigd door bas-reliëfs met taferelen herinnerend aan het brouwersambacht : het reliëf links en rechts bevonden zich oorspronkelijk op de benedenverdieping. Opschrift “MAISON DES BRASSEURS” op hoofdgestel. Plastisch uitgewerkte gevelbekroning. Gebogen frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. met omlopende tandlijst; boogveldEen vlak omsloten door de binnenbegrenzing van een boog en de horizontale lijn die de aanzetten verbindt; meestal boven muuropeningen en soms versierd (beeldhouwwerk, blinde traceringen, cementtegels, …). met gebeeldhouwde leeuwen en centraal opschrift met huldebetoon van de Brusselse bevolking aan Karel van Lotharingen (ter vervanging van het oorspronkelijke ter ere van Maximiliaan van Beieren). Ingebogen attiekMuur of bouwlaag boven de kroonlijst die meestal het dak aan het gezicht onttrekt. met volutenSpiraalvormig ornament; meestal gebruikt als aanzetstuk van topgevels, bij deur- en vensteromlijstingen of als steunbeer.; flankerende postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering. met “ANNO / 1698” en gebeeldhouwde dolfijnen. Hoge centrale sokkel met acanthusbladversiering onder festoenAan strikken of linten opgehangen slinger van gehouwen of gesneden vruchten en loofwerk, vaak met neerhangende uiteinden.. Bronzen ruiterbeeld (1901) van Karel van Lotharingen gegoten door P. Van Aerschodt naar model van Jules Lagae ter vervanging van het vroegere n.o.v. N. Van Mons van 1752, in 1854 opnieuw vervangen n.o.v. Jacques Jacquet. Het oorspronkelijke stenen ruiterbeeld door Marcus De Vos stelde keurvorst Maximiliaan van Beieren voor.
De vroegere binnenplaats en stallingen, haaks op de achtergevel werden naderhand geïncorporeerd in de uitbreiding Brouwersstraat nr. 12 (zie aldaar) en naar verluidt ca. 1919 overdekt met tongewelf en gordelbogen. Voorts interieur aangepast (1919, 1952), doch behouden oorspronkelijk dakgebint. Kelder ingericht als brouwerijmuseum (architect J. Hendrickx, 1952).
Brouwersstraat nr. 12. Uitbreiding van het Brouwershuis. Complex op rechthoekige plattegrond, in neoclassicistische stijl, 1861.
Bepleisterde voorgevel gemarkeerd door twee symmetrische, hoger opgetrokken hoekrisalieten van drie en een halve bouwlaag en twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder pseudo-mansardedak, voorzien van dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap.. Middenpartij van drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met licht achteruitwijkend gevelvlak, twee en een halve bouwlaag onder plat dak. Gevel over anderhalve bouwlaag horizontaal geleed door kordons: deels belijnde begane grond geritmeerd door rondboogarcade op imposten, voormalige centrale inrijpoort en uiterst rechter vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. respectievelijk gewijzigd tot vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. en deur, verdiepte borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. en arduinen plint met keldergaten; tussenverdieping met verdiepte getoogde venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., spiegelversiering en centrale voluutconsoles onder het kordonUitspringende, horizontale geleding over de hele breedte van een gevel, om verdiepingen te markeren of als verlenging van de (lek)dorpels. met tandlijst. Voorts middenpartij met pseudo-Venetiaans venster onder geprofileerde druiplijst, blindZonder opening; blind venster, schijnopening. middenlicht. Hoekrisalieten met gevelhoge spaarnissen op de verdiepingen: rechthoekige en getoogde venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., spiegeldecor; hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. met casementen onder tand- en kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement)., met klossen, op gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. uitgelengde consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief. met drup.
Aansluitend: U-vormig ingeplante vleugels met sobere wit bepleisterdeMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. gevels van vier en een halve bouwlaag met rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. onder plat dak.
Bronnen
Archieven
SAB/OW 8589 (1854), 28189 (1919), 61571 (1952); NPP, D 15; Brouwersstraat 12: 8263 (1861).
Publicaties en studies
CORDEIRO,
P., HEYMANS, V., LAMBERT, C, et al., étude
historique et architecturale des maisons de la Grand-Place, Cel Historisch
Erfgoed van de Stad Brussel, Brussel, 1999.
De PANGE, I., La Grand-Place de Bruxelles,
aparté, Brussel, 2011.
HENNAUT,
E., De Grote Markt. Werelderfgoed,
Brussel, 2018 (Brussel,
stad van kunst en geschiedenis: 56).
HEYMANS, V., (o.l.v.), Les Maisons de la Grand-Place de Bruxelles, CFC-éditions, Brussel,
2011.
WAUTERS A., La maison des Brasseurs a Bruxelles in Journal Belge de l’Architecture, 1853, pp. 23-27.
Tijdschriften
CORDEIRO, P., MARTOU, M.-N., MOUTURY, S., La
gestion de la Grand-Place de Bruxelles et ses abords in Thema & Collecta, 1, 2011, pp.
51-59.
De Restauratie van een uitzonderlijk decor. De
gevels van de Grote Markt in
Erfgoed Brussel, 2018 (Extra nummer).
Websites
BALat KIK-IRPA
Brouwersstraat 12: BALat KIK-IRPA
