Typologie(ën)

fabriek

Ontwerper(s)

Statut juridique

Beschermd sinds 27 juli 1984

Stijlen

Eclectisme

Inventaris(sen)

  • Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
  • Inventaris van het Industrieel Erfgoed (La Fonderie - 1993-1994)
  • Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

  • Artistiek
  • Esthetisch
  • Historisch
  • Stedenbouwkundig

Onderzoek en redactie

2016

id

Urban : 32459
lees meer

Beschrijving

In het binnenblok, belangrijk industrieel complex gevormd door een voormalige loodsmelterij-gieterij en een lood- of hageltoren.
Reeds vestiging voor loodfabricage sinds 1832, uitgebaat door «Pelgrims et Bombeeck» vanaf 1870-1873, in de jaren 1930 afdeling van «Metaalfabrieken van Overpelt-Lommel en Corphalie», later
«Métallurgie Hoboken-Overpelt». Stadsschool sinds 1975.

Loodsmelterij-gieterij. Fabriekshal op rechthoekige plattegrond, baksteenbouw met drie bouwlagen, mezzaninoHalve verdieping, gelegen net onder de kroonlijst., en drie bij negen traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder geknikt zadeldakDak met twee hellende dakvlakken. (pannen), mogelijk opklimmend tot de tweede kwart van de 19e eeuw. Begane grond geopend door hoge rondbogen, bovenverdieping door licht getoogde, mezzaninoHalve verdieping, gelegen net onder de kroonlijst. door rechthoekige vensters; deels bewaard houten raamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. met kleine roedenverdeling. Noordgevel heden bepleisterdMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. en beschilderd. Westgevel met twee uitgelengde houten laadvensters boven eerste en zesde traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...).
Interieur met houten balkenlagen op ijzeren steunen; heden in de lengte opgedeeld; overwelfde kelder.

Lood- of hageltoren. Toren van het «shot-tower»-type, bestemd voor de fabricage van jachthagel. Opgetrokken door «Pelgrims et Bombeeck» in 1898, in bedrijf tot 1961-1962. Laatst overblijvend exemplaar in België en één der weinige nog bewaarde in West-Europa. Constructie van mechanisch gevormde baksteen, in de vorm van een fabrieksschoorsteen, met conisch verlopende opbouw ; 46 m hoog, uitwendig 4,7 meter diameter aan de basis, 3,1 meter aan de top. In ontwerp nog bekroond door een open lantaarn met helm en bliksemafleider, mogelijk van metaal. Opgebouwd uit tien gelijke ringen met naar de top afnemende wanddikte; verzwarende sokkel onder het grondpeil, vanaf een betonnen funderingsplaat. Rondboogdeur onderaan. SchachtDe ruimte waarin de liftkooi en/of het tegengewicht bewegen, begrensd door de wanden, het plafond en de bodem van de put. De schacht kan gesloten of gedeeltelijk open zijn.  voorzien van smalle, spitsbogige «schietgaten» voor ventilatie en verlichting, geaccentueerd door uitkragende vormbakstenen, opgesteld in schroeflijn conform de binnentrap. Topgeleding-de hoogste twee ringen - versterkt door geprofileerde banden : geleed, kwartrond en kwarthol, die tevens een decoratieve beëindiging vormen. Voorlaatste ring geopend door vier ronde oculiKlein rond, ovaal of polygonaal venster., hoogste door vier rondboogvensters, met respectievelijk dubbele en drievoudige rollaagLaag van op hun kant gemetselde (bak)stenen.. Inwendig metalen slingertrap en grosso modo bewaarde installaties overeenkomstig het werkingsprincipe van de «shot- tower», ca. 1750 uitgevonden in Engeland en heden nog van toepassing. Gesmolten lood als basisgrondstof, met toevoeging van arsenicumsulfide voor het korrelingseffect, wordt boven in de toren door een zeef, waarvan de zeefmaat overeenstemt met het te bekomen kaliber, gegoten, bedekt met loodoxyde voor de filtering. De loodkorrels stollen en verkrijgen de hagelvorm tijdens de val door de schachtDe ruimte waarin de liftkooi en/of het tegengewicht bewegen, begrensd door de wanden, het plafond en de bodem van de put. De schacht kan gesloten of gedeeltelijk open zijn. , en worden onderaan opgevangen in een kuip met water en sodiumsulfide; de storthoogte is variabel naargelang het kaliber. De hagel wordt gesorteerd via een kaliberplaat en een hellende sorteertafel, en tenslotte gepolijst in een centrifuge met grafiet.

Bronnen

Archieven
SAB/OW 74538 (1898), 32410.

Publicaties en studies
VANDENBREEDEN J., De Hageltoren (shot-tower) in Brussel, in BAETENS R. (onder leiding van), Industriële architectuur in Vlaanderen, Theorie en praktijk, Antwerpen, 1986, p. 197-212.