Typologie(ën)

kantoorgebouw

Ontwerper(s)

Ernest VAN HUMBEEKarchitect1905

Jules ZONE ingenieur1905

Louis DE WAELEaannemer1905

Stijlen

Eclectisme

Inventaris(sen)

  • Inventaris van de Industriële Architectuur (AAM - 1980-1982)
  • Het monumentale erfgoed van België. Brussel Uitbreding Noord (Apeb - 2016-2018)

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

  • Artistiek
  • Esthetisch
  • Historisch
  • Wetenschappelijk
  • Technisch
  • Stedenbouwkundig

Onderzoek en redactie

2016

id

Urban : 38537
lees meer

Beschrijving

Gebouw in eclectische stijl (zie letter C op het plan) naar ontwerp van architect Ernest Van Humbeek, in samenwerking met ingenieur Jules Zone, en gebouwd in 1905 door de firma Louis De Waele.

Aan de Picardstraat ontving het douanegebouw – het enige gebouw in België dat speciaal voor deze functie was gebouwd – de vertegenwoordigers van de maatschappijen en bedrijven die er de uitklaringsformaliteiten voor de goederen die ze in ontvangst hadden genomen kwamen afhandelen. In het gerenoveerde gebouw bevinden zich vandaag de kantoren van verschillende ondernemingen.

Lang en groot gebouw met een structuur van gewapend beton en gevels in oranjekleurige baksteen, hardsteen en witsteen, heeft twee-en-een-halve bouwlagen op souterrains. Het ligt achter een Engelse koer achteraan en is bedekt met leien daken. Het is ingericht rond een lange, twee bouwlagen hoge lokettenzaal bekroond door een glazen zadeldakDak met twee hellende dakvlakken..
De gevels, versierd met een afwisseling van kettingen en kordonbanden in de twee steensoorten, zijn bijna identiek twee aan twee en worden door een reeks voorbouwen geleed. Elk van de lange gevels wordt symmetrisch onderbroken door vijf lichte uitsprongen van één traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is.. Op de hoeken aan straatzijde, bijna terugwijkend en gekoppeldTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. aan de aanpalende gevels, twee kleine volumes met laterale geveltop en onafhankelijk zadeldakDak met twee hellende dakvlakken., die het aantal traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) aan de straatkant op 27 brengen. De overige hoeken worden gekenmerkt door lichtjes uitspringende traptorens, rechthoekig in de eerste bouwlagen, vierkant in de laatste bouwlaag, onder tentdak.
Behalve die van de torens en de centrale voorbouwen, zijn de keldervensters rechthoekig, de venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. in de eerste bouwlaag steekboogvormig, en die in de tweede onder doorlopende  geprofileerde latei met hanenkamVlakke samengestelde latei, waarvan de stenen als boogstenen functioneren; in ruime zin slaat de term ook op een boog met een getrapte (pseudo-) boogrug.. Op de voor- en achtergevels, tussen de geveltoppen van de voorbouwen, zitten de kleine rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. van de halve verdieping gevat tussen geprofileerde, voorstevenvormige stenen pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel.. De centrale voorbouwen, die breder zijn dan de overige, onderscheiden zich door aparte muuropeningen en een beter uitgewerkte geveltop. Aan straatzijde zijn de venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. breder dan de venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. ernaast, op de eerste verdieping met twee monelenStenen vensterstijl.. Op de achtergevel, lichtjes inspringende deur, verbreed onder haar oorspronkelijke impostvensterVenster boven een deur en ervan gescheiden door een stenen dorpel, een entablement of een muurvlak.; in de tweede bouwlaag doorbreekt een hoog en breed vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. met stenen dubbel kruisraam, onder dezelfde bekroning als de aanpalende venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., de kordonband van de lagere tussenverdiepingLage verdieping tussen twee bouwlagen; vaak boven commerciële benedenverdieping gelegen.. De twee identieke geveltoppen rusten op een friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). van consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief.; ze zijn voorzien van een vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. met kruisraam en worden bekroond door een soort aediculaVersieringsmotief, ontleend aan de klassieke bouwkunst, vormt samenstel van pijlers en een klassieke bekroning. onder zadeldak, doorbroken door een toppinakel die in een koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis. uitmondt. Aan de hoeken worden ze versierd door de stenen schouderstukken van twee uitspringende topgevels. De geveltoppen van de overige voorbouwen rusten op eenzelfde friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…).; ze worden geflankeerd door twee pinakelsSlanke beëindiging in de vorm van een gotisch torentje. en worden afgesneden door een vlak van het dak, dat de vorm van een paviljoen heeft.
De zijgevels, tussen de traptorens, hebben vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) in de eerste twee bouwlagen, de centrale met drie grote gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. deuren achter een bordes beschermd door een metalen markies1. Beglaasde metalen of houten afdak; 2. Opvouwbaar zonnescherm boven raam of deur.  met lambrekijns. De korbelen1. Diagonale houten balk ter ondersteuning van overkragende elementen zoals een luifel, een kroonlijst,…; 2. Balk om de verbinding tussen trekker en spantbeen in een kapspant te versterken., net als de vierledige leuningen van het bordes1. Verhoogd platform vóór de ingang van een gebouw, bereikbaar via een aantal treden; - 2. Vloertje, boven aan of midden in een trap., zijn gemaakt in smeedijzerTaai, ‘kneedbaar’ ijzer dat ambachtelijk wordt ‘gesmeed’ (gehamerd bij hoge temperatuur) tot decoratieve bouwonderdelen als tuinhekken, borstweringen… met art-nouveau-invloed. De venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. zijn identiek aan die op de andere gevels. De topgevelsHoogste deel van een gevel, vaak driehoekig en/of getrapt. met schouderstukken sluiten aan bij die van de grote voorbouwen; ze overspannen twee venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met moneel en latei onder het frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. van de halve verdieping, gevolgd door een reeks van acht kleine rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur..
De eerste twee bouwlagen van de torens zijn voorzien van smalle venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. onder een als frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. behandelde latei die de verspringing van het trappenhuisGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht. volgen. In de derde bouwlaag, vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. met moneelStenen vensterstijl. en een grote witstenen spiegel met het wapenschild van België en het devies van het land.
De kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). van de torens is gemaakt van steen, de overige kroonlijstenStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). zijn van hout, en allemaal rusten ze op klossenKraagstuk van een kroonlijst met verfijnd uitgesneden en/of gefreesd hangend element of drop. in art-nouveaustijl. De keldervensters en de venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op de benedenverdieping zijn met traliewerk versierd. Het meeste raamwerk, met ijzeren roedeverdeling, is bewaard, hier en daar van binnenuit verstevigd.

De 115 meter lange lokettenzaal heeft een metalen structuur en wordt overkapt door een glazen dak waarvan de gewelfde balken rusten op arcadesEén of meerdere bogen, steunend op zuilen of pijlers; kan ook blind zijn. in eclectische stijl. De bevatten de houten balies van de bevatten en droegen op de verdieping een galerij met smeedijzeren borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. waarlangs de kantoren lagen. Loopbruggen verbinden de twee zijden.

Bronnen

Publicaties en studies
CULOT, M. [o.l.v.], Bruxelles Hors Pentagone. 
Inventaire visuel de l'architecture industrielle à Bruxelles, AAM, Brussel, 1980, fiche 3.
KERREMANS, R., Thurn en Taxis, Brussel, Brussel Stedelijke Ontwikkeling, Brussel, 2017, p. 35 (Stad van Kunst en Geschiedenis, 55).

VANDERHULST, G., Tour et Taxis. Un quartier en mouvement? A district in motion. Een wijk in beweging, Project T&T, 2005, pp. 52-54.
VANDERHULST, G., Relevé de l’état physique et de la valeur patrimoniale d’immeubles situés sur le site de Tour & Taxis et ses alentours – Rapport, mars 2011, pp. 27-31.