Onderzoek en redactie

2016-2017

 

De Boudewijnlaan loopt naast de Antwerpselaan en verbindt het IJzerplein met de Bolwerklaan, waarop ze ter hoogte van de Koning Albert II-laan aansluit.

De Boudewijnlaan vormt een van de buitenste secties van de ringlanen die werden aangelegd ter vervanging van de tweede stadsomwalling van Brussel (14e eeuw). De laan werd in 1810 door Napoleon I verordend en werd uitgevoerd door architect Jean-Baptiste Vifquain. De aanleg begon vanaf de Antwerpselaan in 1819 en ging dan oostwaarts voort, tot de laan in 1840 werd voltooid.

De nog niet ingerichte verkeersweg op de plaats van de toekomstige Boudewijnlaan werd van de Antwerpselaan gescheiden door een afsluiting waarlangs een gracht liep. Vanuit de stad bereikte men de laan via de Antwerpsepoort, die toegang gaf tot de gelijknamige steenweg. De toekomstige laan kreeg in de loop der jaren talrijke benamingen, waaronder die van “weergang”. In de jaren 1830 werd het gedeelte gelegen tussen de Zenne (de toekomstige Koning Albert II-laan) en de Antwerpsepoort de Marché aux Bêtes [Beestenmarkt] genoemd, terwijl het deel tussen de Antwerpsepoort en de Groendreef de naam Wandeling Straet kreeg. Rond 1850 kreeg het de naam buitenste Antwerpselaan. Na de afschaffing van het octrooi in 1860 werd de scheiding tussen de twee evenwijdige lanen verwijderd. Het westelijke deel van de toekomstige Boudewijnlaan werd toen de Groendreefweg of Groendreefstraat genoemd, en het oostelijke de rue des Nouveautés. Die benaming verwees naar Théâtre des Nouveautés dat in 1843 was gevestigd in het huizenblok gevat tussen de rue du Théâtre [Theaterstraat] en de Zenne, thans geïntegreerd in de Koning Albert II-laan. Het was vóór 1879 dat de Boudewijnlaan haar definitieve naam kreeg, verwijzend naar de in 1869 geboren prins Boudewijn van België.

In 1956-1957 werd de kleine Brusselse ring heraangelegd met het oog op Expo 58. De Antwerpselaan en de Boudewijnlaan, die tot dan toe met bomen waren beplant, werden uitgerust met een snelwegviaduct, het Leopold II-viaduct, dat begon ter hoogte van de toekomstige Koning Albert II-laan. In 1978 werd het metrostation IJzer ontworpen dat zich diagonaal uitstrekt onder de twee lanen tussen de Antwerpsesteenweg en de
Helihavenlaan. Het viaduct werd in 1984 gesloopt en door een tunnel vervangen.

De Boudewijnlaan werd vooral in de jaren 1820 tot 1840 bebouwd, met huizen in neoclassicistische stijl. Het eerste bouwblok van de laan werd doorkruist door de spoorweg van de Groendreef, waarvan het station in 1835 langs de gelijknamige lijn werd gebouwd. Het bleef gedeeltelijk onbebouwd tot aan de bouw, vóór 1893, van een lang gebouw dat evenwijdig aan de Groendreef lag en bestemd was voor de goederenontvangst. Kort nadien werd het aangevuld met een toegangspaviljoen voor de reizigers, in hout en met drie topgevels, achter een afsluiting met pijlers.

De gebouwen langs de laan ondergingen ingrijpende wijzigingen in de loop der jaren, en de meest werden in de jaren 1980 tot 2000 vervangen door grote kantoor- of appartementsgebouwen. Vermelden we op nr.
30, op de hoek met de Koning Albert II-laan, het gebouw van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, dat tussen 1987 en 1990 werd gebouwd (bureaus Jaspers en Vander Elst, 1986).

Het eerste straatdeel, tegenover het IJzerplein, omvat het zuidelijke deel van het Maximiliaanpark, een geheel van groene ruimten dat zijn naam kreeg bij besluit van het College van de Stad van 06.11.1987. In het park bevindt zich de Boerderij van het Maximiliaanpark
(nr.2 Schipperijkaai), een pedagogische boerderij die in 1988 werd opgericht. Aan de uitgang van het metrostation IJzer aan deze kant werd een beeldhouwwerk in cortenstaal geplaatst, Les animaux de la ferme (Pierre Martens, 1999).

Bronnen

Archieven
SAB/OW 32179-32182 (1816-1839), 32187-32188 (1819-1851), 32190-32193 (1816-1826), 32923-32926 (1817-1831), 25491 (1843), 90664 (1978); 30: 90611 (1986), 96923 (1987).

Publicaties en studies
CULOT, M. [o.l.v..], Bruxelles Hors Pentagone. Inventaire visuel de l’architecture industrielle à Bruxelles, AAM, Brussel, 1980, fiche 63.
DEROM, P., Les sculptures de Bruxelles. Catalogue raisonné, Galerie Patrick Derom, Brussel, 2002, p. 70.
Le Patrimoine monumental de la Belgique, Bruxelles, Pentagone A-D, 1A, Pierre Mardaga, Luik, 1989, pp. 66-67.