Typologie(ën)
brug
Spoorwegerfgoed
Spoorwegerfgoed
Ontwerper(s)
INCONNU - ONBEKEND – 1901-1908
INCONNU - ONBEKEND – 1942-1946
Inventaris(sen)
- Inventaris van de Industriële Architectuur (AAM - 1980-1982)
- Inventaris van engineering erfgoed (2011)
- Het monumentale erfgoed van België. Laken (Archistory - 2016-2019)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek
- Esthetisch
- Historisch
- Landschappelijk
- Wetenschappelijk
- Technisch
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
2016
id
Urban : 38317
Beschrijving
Het
kanaal tussen de Vilvoordsesteenweg en de Werkhuizenkaai overspannend,
spoorwegbrug van de lijn Brussel-Gent, gebouwd in 1942-1946, met stroomopwaarts
de landhoofden van de voormalige draaibrug, die tussen 1901 en 1908 was gebouwd.
Geschiedenis
Op 01.05.1856 werd de zogenoemde Dender-en-Waaslijn tussen Brussel en Gent in dienst genomen. Ze liep via een spoorwegbrug over het Kanaal van Willebroek, voordat ze over een tweede brug de Paleizenstraat over de Bruggen kruiste, die toen de weg van Brussel naar Temse was. Rond 1900 werd beslist de brug over het kanaal te vervangen door een nieuw kunstwerk, een hogere draaibrug. Daartoe werd de spoorlijn wat zuidwestwaarts verplaatst, wat tevens de vernieuwing noodzaakte van de brug over de toekomstige Paleizenstraat over de Bruggen. De twee nieuwe kunstwerken werden tussen 1901 en 1908 gebouwd. In 1940 werd de brug over het kanaal gebombardeerd, en in 1942 werd ze vervangen door een vaste brug, op de plaats van de oorspronkelijke brug, stroomafwaarts. Ook in de Paleizenstraat over de Bruggen nam een nieuwe brug de plaats van de oorspronkelijke in. Van de twee bruggen uit het begin van de 20e eeuw bestaan thans enkel nog de landhoofden.
Voormalige draaibrug (1901-1908)
Dit metalen kunstwerk, dat in 1940 werd gedynamiteerd, had twee sporen en een 50 meter lang draaiend hangend brugdek. Ze had een geklonken structuur met twee paren moerbalken in bovenwapening met diagonalen, met variabele hoogte . De vrije hoogte bedroeg meer dan zeven meter, onder een raster in windverband. Het kunstwerk was verbonden met twee vaste brugdekken van twintig meter, met moerbalken in vakwerk, ook met diagonalen, die over de wegen op de kaai liepen. De centrale brugpijler, met draaiingsas, en de twee paren landhoofden met afgeronde hoeken, waren gemaakt van hardsteen, met een hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. met gebombeerde kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement)., bekroond door postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering. voor de landhoofden. Vandaag bestaan enkel nog de twee centrale landhoofden en dat aan de westkant.
Spoorwegbrug (1942-1946)
Ontworpen door de ingenieurs de van de NMBS, isostatisch metalen kunstwerk met dubbel spoor. De brug, met een spanwijdte van 54 meter, heeft twee moerbalken van het type Vierendeel met variabele hoogte. Hun bovenranden worden verbonden door dwarsliggers; die van het brugdek ondersteunen twee rijen balken onder de spoorlijn. Het geheel, dat is vastgemaakt met klinknagels en bouten, wordt geschoord door diagonale balken in het brugdek en door schuine balken in de bovenstructuur. De brug rust op betonnen landhoofden bekleed met hardsteen en baksteen, met betonnen steunplaten aan de westkant en cilindervormige kogelgewrichten aan de oostkant.
Het brugdek wordt aan beide kanten op analoge landhoofden verlengd tot achter de kaaiwegen. De twee segmenten zijn voorzien van een steun met kogelgewricht aan de kant van het kanaal, en een vaste steun op het buitenste landhoofd.
Geschiedenis
Op 01.05.1856 werd de zogenoemde Dender-en-Waaslijn tussen Brussel en Gent in dienst genomen. Ze liep via een spoorwegbrug over het Kanaal van Willebroek, voordat ze over een tweede brug de Paleizenstraat over de Bruggen kruiste, die toen de weg van Brussel naar Temse was. Rond 1900 werd beslist de brug over het kanaal te vervangen door een nieuw kunstwerk, een hogere draaibrug. Daartoe werd de spoorlijn wat zuidwestwaarts verplaatst, wat tevens de vernieuwing noodzaakte van de brug over de toekomstige Paleizenstraat over de Bruggen. De twee nieuwe kunstwerken werden tussen 1901 en 1908 gebouwd. In 1940 werd de brug over het kanaal gebombardeerd, en in 1942 werd ze vervangen door een vaste brug, op de plaats van de oorspronkelijke brug, stroomafwaarts. Ook in de Paleizenstraat over de Bruggen nam een nieuwe brug de plaats van de oorspronkelijke in. Van de twee bruggen uit het begin van de 20e eeuw bestaan thans enkel nog de landhoofden.
Voormalige draaibrug (1901-1908)
Dit metalen kunstwerk, dat in 1940 werd gedynamiteerd, had twee sporen en een 50 meter lang draaiend hangend brugdek. Ze had een geklonken structuur met twee paren moerbalken in bovenwapening met diagonalen, met variabele hoogte . De vrije hoogte bedroeg meer dan zeven meter, onder een raster in windverband. Het kunstwerk was verbonden met twee vaste brugdekken van twintig meter, met moerbalken in vakwerk, ook met diagonalen, die over de wegen op de kaai liepen. De centrale brugpijler, met draaiingsas, en de twee paren landhoofden met afgeronde hoeken, waren gemaakt van hardsteen, met een hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. met gebombeerde kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement)., bekroond door postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering. voor de landhoofden. Vandaag bestaan enkel nog de twee centrale landhoofden en dat aan de westkant.
Spoorwegbrug (1942-1946)
Ontworpen door de ingenieurs de van de NMBS, isostatisch metalen kunstwerk met dubbel spoor. De brug, met een spanwijdte van 54 meter, heeft twee moerbalken van het type Vierendeel met variabele hoogte. Hun bovenranden worden verbonden door dwarsliggers; die van het brugdek ondersteunen twee rijen balken onder de spoorlijn. Het geheel, dat is vastgemaakt met klinknagels en bouten, wordt geschoord door diagonale balken in het brugdek en door schuine balken in de bovenstructuur. De brug rust op betonnen landhoofden bekleed met hardsteen en baksteen, met betonnen steunplaten aan de westkant en cilindervormige kogelgewrichten aan de oostkant.
Het brugdek wordt aan beide kanten op analoge landhoofden verlengd tot achter de kaaiwegen. De twee segmenten zijn voorzien van een steun met kogelgewricht aan de kant van het kanaal, en een vaste steun op het buitenste landhoofd.
Bronnen
Publicaties en studies
ATTAS, D., PROVOST, M., Brussel: in de voetsporen van de bouwkundig ingenieurs, Editions CIVA, Brussel, 2011, p. 67.
CULOT, M. [o.l.v.], Bruxelles Hors Pentagone. Inventaire visuel de l'architecture industrielle à Bruxelles, AAM, Brussel, 1980, fiches 6, 7.
HUBERTY, C., VALENTE SOARES, P., De Brusselse kanalen, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 1998, p. 43 (Brussel Stad van Kunst en Geschiedenis, 25).
Tijdschriften
“De spoorbrug over de Paleizenstraat. Een verduidelijking”, Laca Tijdingen, jaargang 19, 1september-november 2007, pp. 35-37.
VALCKE, S., “Ponts métalliques sur le canal au nord de Brussel”, Thema & Collecta, 5, ICOMOS Wallonie-Bruxelles, 2016, pp. 58-65.
