Onderzoek en redactie
2018
Bekijk de weerhouden gebouwenDe Romeinsesteenweg is een heel lange, bochtige en op een heuvelrug gelegen verkeersweg en vormt de noordelijke grens van het Brusselse Gewest. De steenweg begint aan Koningslo en verbindt, op grondgebied Brussel, de Schapenweg met het kruispunt gevormd door de Tentoonstellingslaan en de Dikke-Beuklaan, op grondgebied Jette. De steenweg kruist talrijke wegen, waaronder de A12-autosnelweg en de Houba de Strooperlaan. Enkel de onpare zijde van de steenweg ligt op grondgebied Brussel.
De Romeinsesteenweg vindt zijn oorsprong in een van de oudste wegen van Laken, die wellicht tot de oudheid teruggaat. De weg heette strata regia in de 13e eeuw en stond vanaf 1758 eveneens bekend als de Schapenweg – nog altijd de naam van een deel van de steenweg – en later als de chemin des Romains of de chemin de Gand à Vilvorde vanaf begin 19e eeuw, of nog de Romeinsesteenweg, in de tweede helft van de eeuw. Die laatste naam werd officieel aangenomen door het Lakense gemeentebestuur op 10.09.1898. In de eerste helft van de 20e eeuw werd de steenweg herhaaldelijk rechtgetrokken en verbreed, wat soms aanpassingen aan de territoriale grenzen tussen het Brusselse en het Vlaamse gewest teweegbracht. Dat gebeurde onder meer in de aanloop naar de Wereldtentoonstelling van 1935 op de Heizelvlakte, meer bepaald voor het straatdeel gelegen ter hoogte van de Magnolialaan, waarvan de noordwaartse bocht werd rechtgetrokken bij de K.B.’s van 14.07.1928 en 11.01.1934.
De oudste bebouwing zit aan het begin van de steenweg geconcentreerd, tot aan de Gustave Demanetstraat. Het gaat om arbeidershuizen, overwegend in neoclassicistische stijl, die rond 1900 werden ontworpen, sommige als geheel. Het bouwblok tussen de Paul Jansonstraat en de De Wandstraat wordt in tweeën gedeeld door een lange impasse, de Kleine Romeinsesteenweg, die eenzelfde soort bebouwing vertoont. Ten oosten hiervan ligt een kleine tuinwijk die in 1920 werd ontworpen i.o.v. de Lakense Haard (zie nr.337 tot 359). In het bouwblok tussen de Gustave Demanetstraat en de Mutsaardlaan zijn de kleine huizen vervangen door twee langwerpige appartementsgebouwen ontworpen i.o.v. de maatschappij Amelinckx (n.o.v. architect Jacques Mignolet, 1964). Tussen de Mutsaardlaan en de Meisesesteenweg zijn, met uitzondering van enkele woningen ontworpen tussen de jaren 1910 en de jaren 1930 (zie nr.517 en 525), de terreinen bebouwd met villa’s ontworpen tussen de jaren 1970 en de jaren 1990. Vermelden we, op nr.515, een villa die in 1938 door architect Guillaume De Vos werd ontworpen en herhaaldelijk is gewijzigd.
Ten westen van de A12-autosnelweg, tussen de Madridlaan en de Verregatstraat, strekt zich het complex van de Heizelpaleizen uit (zie notitie). Langs de steenweg bevinden zich een parkeergebouw en een voetgangersbrug die over de weg loopt, allebei ontworpen in 1999 (bureau Philippe Samyn & Partners Architects & Engineers). Tussen de Verregatstraat en de Houba de Strooperlaan ligt de Verregatwijk (zie notitie), die in twee fases werd aangelegd, van 1922 tot 1926 door architect Henri Derée en van 1951 tot 1953 door architect Jules Ghobert. Slechts enkele huizen uit de eerste fase staan langs de steenweg (nr.641 tot 647), de overige gebouwen werd tijdens de tweede fase opgetrokken (nr.621 tot 639).
Ten westen van de Houba de Strooperlaan wordt de steenweg gedomineerd door de gebouwen van de Modelwijk (zie notitie), die aan de vooravond van Expo 58 werd ontworpen en hoofdzakelijk in de jaren 1960 tot stand kwam. De laatste twee delen van de steenweg zijn bebouwd met respectievelijk huizenrijen en vrijstaande of halfvrijstaande villa's, de meeste daterend uit de jaren 1950 tot de jaren 1980. Vermelden we, op nr.713, een modernistisch gebouw uit 1938 (n.o.v. architect Raymond Flémal) en, op nr.801, een villa uit 1979 (n.o.v. architect Pierre Meeus).
Bronnen
Archieven
SAB/AR straten, doos 54-63,
cote 54, nr.6 (10.09.1898).
SAB/PP 3503 (1931).
SAB/OW 57126 (1886-1895), 76432 (1936-1958), 78668 (1913-1953), 77711
(1936-1937); 515: 52539 (1938),
93920 (1987); 713: 52542 (1938); 801: 88039 (1979); 73-73a, 75-75a Mutsaardlaan: 85359 (1964).
Publicaties en studies
GUILLAUME, A., MEGANCK, M., Atlas van de archeologische ondergrond van het Gewest Brussel. 24. Laken,
Directie Monumenten en Landschappen – Koninklijke Musea voor Kunst en
Geschiedenis, Brussel, 2012, p. 43.
MOUTURY, S., CORDEIRO, P., HEYMANS, V., Le logement ouvrier et social à Laeken. Etude historique et architecturale débouchant sur des propositions de
mesures de protection, Cel Historisch Erfgoed
van de Stad Brussel, Brussel, 1997, pp. 57-59.
VAN KRIEKINGE, D., Essai de
toponymie laekenoise, Laken, 1995, s.p.
VAN NIEUWENHUYSEN, P., Toponymie van Laken (doctoraatsverhandeling in de Germaanse
Filologie), UCL, Louvain-la-Neuve, 1998, pp. 1664-1665.