Onderzoek en redactie
2018
Bekijk de weerhouden gebouwenDe Jan Sobieskilaan is een lichtjes gebogen verkeersader die de Emile Bockstaellaan en de Clementinasquare verbindt met het Sint-Lambertusplein, op de plaats waar de Eeuwfeestlaan begint, alsook met de Ebbenbomenlaan. Haar zuidelijke deel loopt langs de vijver van de Clementinasquare in het westen en het Jan Sobieskipark in het oosten. Ze loopt verder onder de Sobieskibrug (zie notitie), die de de Smet de Naeyerlaan verbindt met de Witte-Acacialaan. De weg loopt tot slot langs de Koloniale Tuin in het oosten en kruist de Kloosterstraat in het westen.
Oorspronkelijk vormde de laan het laatste gedeelte van de Emile Bockstaellaan, die onder impuls van koning Leopold II werd aangelegd en werd geopend bij K.B. van 18.02.1899 en 05.10.1900. Dit gedeelte volgt bij benadering het tracé van de oude Vossenstraat. De meeste werken voor de aanleg van de laan vonden plaats tussen 1903 en 1905. Oorspronkelijk werd de laan ingericht als een dubbele dreef met middenbermen die over de hele lengte met bomen waren beplant. In de laan liep ook een tramlijn. Met het oog op de Wereldtentoonstelling van 1935 op de Heizelsite, waar de laan rechtstreeks op uitmondde, werden de middenbermen verwijderd en door tramrails vervangen. Het was toen dat de huidige Jan Sobieskilaan haar naam kreeg, bij besluit van 23.10.1934, als eerbetoon aan de Poolse nationale held, koning van Polen van 1673 tot 1690.
De bebouwing, die beperkt bleef tot de pare zijde van de laan, dateert hoofdzakelijk van 1906 tot 1914. Het gaat overwegend om gebouwen in eclectische stijl – herenhuizen, burgerhuizen of opbrengsthuizen – zoals nr. 16, thans verhoogd met een verdieping. Vermelden we de aanwezigheid, op de hoek met het Sint-Lambertusplein, van de voormalige Brasserie de l’Arrêt du Tram (1904), met neoclassicistische inslag (nr. 84). Op de plaats van het huidige nr. 44 bevond zich vroeger de in 1909 ontworpen Laiterie Coloniale, vernoemd naar de gelijknamige tuin waartegenover ze lag. Tijdens het interbellum werd de oorspronkelijke bebouwing van de laan aangevuld met gebouwen met invloed van de Beaux-Artsstijl of de art deco, zoals nr. 2 (1929), verbouwd in 1936 (n.o.v. architect Van Impe) en vergroot in 1952 (n.o.v. architect Egide Dekeuleneer). In de jaren 1950-1960 werden verscheidene woningen gesloopt en door appartementsgebouwen vervangen, waaronder een herenhuis dat in 1906 door architect Richard Neybergh werd ontworpen op nr. 62.
Bronnen
Archieven
SAB/AR straten, doos 20-24, cote 24, nr. 5 (23.10.1934).
SAB/OW Laken 649 (1909); 2: 41614 (1928), 41294 (1929), 46248 (1936), 62509 (1952); 62: Laken 5946 (1906); 84: Laken 3986 (1904).
Publicaties en studies
VAN KRIEKINGE, D., Essai de toponymie laekenoise, Laken, 1995, s. p.
VAN NIEUWENHUYSEN, P., Toponymie van Laken (doctoraatsverhandeling in de Germaanse Filologie), UCL, Louvain-la-Neuve, 1998, pp. 1091-1092.
Tijdschriften
Album de la Maison Moderne, 4e jaargang, pl. 12.
Almanach du Commerce et de l’Industrie, “Emile Bockstael (boulevard)”, 1905.