Typologie(ën)
beeldhouwwerk en herdenkingsmonument
Ontwerper(s)
André GODART – 1964-1970
Odon DUPIRE – architect – 1964-1970
Abram (Abraham) LIPSKI – ingenieur-architect – 1964-1970
Jacques LEWIN – architect – 1964-1970
Statut juridique
Inventaris(sen)
- Inventaris van het Hedendaags Erfgoed (Urbat - 1994)
- Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Het monumentale erfgoed van België. Anderlecht-Kuregem (Archistory - 2017-2019)
- Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed 1939-1999 (ULB)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek
- Esthetisch
- Historisch
- Sociaal
- Technisch
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
2016, 2019
id
Urban : 36365
Beschrijving
Herdenkingsmonument, in 1964 ontworpen door
architect André Godart in samenwerking met architect Odon Dupire en raadgevend
ingenieurs A. Lipski en Jacques Lewin, en gebouwd van 1968 tot 1970. Het gedenkteken, dat in het centrum van
de speciaal daartoe aangelegde Joodse Martelarensquare is opgesteld, werd op
19.04.1970 ingehuldigd.
Geschiedenis
De oprichting van het monument was het resultaat van een wedstrijd die in 1964 werd uitgeschreven door de Vereniging van Joodse Weggevoerden in België. De keuze voor Kuregem voor de vestiging van dit nationale gedenkteken werd ingegeven door de historische aanwezigheid van een aanzienlijke Joodse gemeenschap in de wijk, evenals door het bestaan van een actieve verzetsbeweging in de gemeente tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een tweede gedenkteken, dat in 1978 door dezelfde André Godart werd ontworpen, werd aan de zuidwestelijke zijde van monument toegevoegd, als eerbetoon aan de Joodse helden. Het geheel werd als monument beschermd op 23.10.2003 en werd in 2012-2013 gerestaureerd door architectuurbureau Origin.
Beschrijving
Het monument bestaat uit hoge muren van gewapend ontkistingsbeton en heeft een zeshoekige plattegrond. De verspringend ingeplante muurvlakken bevatten vier ingangen, met de hoofdingang in de zuidelijke hoek en de drie overige in respectievelijk de zuidoostelijke, noordoostelijke en noordwestelijke hoek. Binnenin bevat het oostelijke deel een driehoekig podium met laterale trappen, bekroond door een structuur van stalen liggers die een omgekeerde driehoek vormen, het geheel in de vorm van een Davidsster. De muur achter het podium is versierd met een menora, een zevenarmige kandelaar, gemaakt van stalen kettingen. Onder het podium bevindt zich een crypte, die toegankelijk is via de rechterkant en die door een vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. met drie vlakken onder de punt van de driehoek wordt verlicht. Deze crypte is omgevormd tot didactische ruimte. De overige binnenwanden van het gedenkteken zijn bekleed met tegels van zwart graniet waarin de namen van ongeveer 24.000 Joodse weggevoerden zijn gegraveerd; ze worden afgeboord door vier tribunes met vier trappen gemaakt van driehoekige tegels, waarvan het tracé de uitsprongen van de muren volgt. De hoofdingang, in de zuidoostelijke muur, bestaat uit drie muuropeningen gescheiden door loodrechte muurvlakken langs trappen. Op de buitenzijde van de muur staat de naam van het gedenkteken in het Hebreeuws, het Frans en Nederlands. Links van de ingang is de langere zuidwestelijke muur opengewerkt met het motief van een Davidsster. De ingangen worden afgesloten door traliewerk met verticale elementen.
Geschiedenis
De oprichting van het monument was het resultaat van een wedstrijd die in 1964 werd uitgeschreven door de Vereniging van Joodse Weggevoerden in België. De keuze voor Kuregem voor de vestiging van dit nationale gedenkteken werd ingegeven door de historische aanwezigheid van een aanzienlijke Joodse gemeenschap in de wijk, evenals door het bestaan van een actieve verzetsbeweging in de gemeente tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een tweede gedenkteken, dat in 1978 door dezelfde André Godart werd ontworpen, werd aan de zuidwestelijke zijde van monument toegevoegd, als eerbetoon aan de Joodse helden. Het geheel werd als monument beschermd op 23.10.2003 en werd in 2012-2013 gerestaureerd door architectuurbureau Origin.
Beschrijving
Het monument bestaat uit hoge muren van gewapend ontkistingsbeton en heeft een zeshoekige plattegrond. De verspringend ingeplante muurvlakken bevatten vier ingangen, met de hoofdingang in de zuidelijke hoek en de drie overige in respectievelijk de zuidoostelijke, noordoostelijke en noordwestelijke hoek. Binnenin bevat het oostelijke deel een driehoekig podium met laterale trappen, bekroond door een structuur van stalen liggers die een omgekeerde driehoek vormen, het geheel in de vorm van een Davidsster. De muur achter het podium is versierd met een menora, een zevenarmige kandelaar, gemaakt van stalen kettingen. Onder het podium bevindt zich een crypte, die toegankelijk is via de rechterkant en die door een vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. met drie vlakken onder de punt van de driehoek wordt verlicht. Deze crypte is omgevormd tot didactische ruimte. De overige binnenwanden van het gedenkteken zijn bekleed met tegels van zwart graniet waarin de namen van ongeveer 24.000 Joodse weggevoerden zijn gegraveerd; ze worden afgeboord door vier tribunes met vier trappen gemaakt van driehoekige tegels, waarvan het tracé de uitsprongen van de muren volgt. De hoofdingang, in de zuidoostelijke muur, bestaat uit drie muuropeningen gescheiden door loodrechte muurvlakken langs trappen. Op de buitenzijde van de muur staat de naam van het gedenkteken in het Hebreeuws, het Frans en Nederlands. Links van de ingang is de langere zuidwestelijke muur opengewerkt met het motief van een Davidsster. De ingangen worden afgesloten door traliewerk met verticale elementen.
Bronnen
Archieven
GAA/DS 42514 (11.10.1966).
Publicaties en studies
DE CALUWE, D., Kuregem. Deel 1. Historische context, Beeldenstorm et. al., 2013, pp. 13, 48.
VAN AUDENHOVE, J., Les rues d’Anderlecht, Herdenking van de twintigste verjaardag van de stichting Anderlechtensia, C.A.F.H.A, 1995, p. 167.
Tijdschriften
DIDERICH, Ren et JACOBS, M., “Monuments et biens protégés à Anderlecht – suite”, Anderlechtensia, september 2003.
VANCOPPENOLLE, E., “24.036 namen in zwart marmer”, Brussel Deze Week, 17.01.2013, p. 8.
